کتابخانه مجازی ادبیات

در این دفتر واژه‌هایی که به عنوان واژه پهلوی در واژه‌نامه‌های فارسی به فارسی لغت فرس اسدی طوسی، صحاح الفرس، واژه‌نامه معیار جمالی، فرهنگ حسین وفایی، تحفة الاحباب، فرهنگ جهانگیری، مجمع الفرس و برهان قاطع یاد گردیده، گردآوری و به ترتیب الفبایی آورده شده است و در پایان آگاهی‌هایی که در باره زبان پهلوی در برخی از این واژه‌نامه‌ها آمده به صورت پیوستی با عنوان «آگاهی‌های پراکنده درباره زبان پهلوی» افزوده شده است.

زبان پهلوی، پازند را از واژه اوستایی «پئیتی‌زنته» به معنی «پانویس شرح و تفسیر» می‌دانند و در بررسی متون پازند روشن می‌شود که واژگان پهلوی ساده‌تر شده‌اند و به خط دین‌دبیره بازنویسی شده‌اند. البته لهجه خاصی که شاید لهجه شمالی باشد در ساده‌شدن واژگان پهلوی دیده می‌شود. بنابراین باید گفت در اواخر دوره ساسانی نامفهوم‌شدن واژگان قدیمی پهلوی و مشکل در خواندن خط پهلوی موجب شد که موبدان متون پهلوی را به پازند بازنویسی کنند که تاکنون برخی از بخش‌های اوستا و متون کلامی مانند «شکند گمانیک ویزار» باقی مانده است. این کتاب دربرگیرنده شماری از واژگان پازند است که توسط شادروان موبد رستم شهزادی گردآوری گردیده است.

پژوهش بر اساس نظريه‌هاي بنيادي ادبيات تطبيقي ـ گستره پژوهش در پيوندها و داد و ستدهاي ادبي ملل ـ نشان مي‌دهد كه گنجينه فرهنگ و ادبيات فارسي نقش بسزايي در الهام بخشي و آفرينش شاهكارهاي متعدد در ادبيات جهان داشته است. آندره ژيد، نويسنده مشهور فرانسوي، از كساني است كه تحت تأثير اين ميراث غني به خلق آثار منحصر به فرد دست يافته‌اند. او كتاب مائده‌هاي زميني خود را به گونه‌اي در پيوند با ادبيات شرق، به ويژه ادبيات فارسي آفريده است. ژيد با ذكر مصراعي از حافظ و آيه‌اي از قرآن كريم در آغاز كتابش، توجه ويژه خود را به اين آثار نشان داده است. در حالي كه ژيد نام خيام را تنها يك بار در كتاب مائده‌هاي زميني آورده است، گمان مي‌رود كه اين كتاب نمايانگر برخي تأثيرپذيري‌هاي آندره ژيد از خيام نيشابوري نيز باشد و شايد بتوان گفت، تأثير انديشه خيام در اين اثر بيش از انديشه حافظ است؛ از اين‌رو در اين نوشتار ضمن بررسي شيوه و ميزان آشنايي ژيد با رباعيات خيام، با تحليل تطبيقي مفاهيم مشترك رباعيات خيام و مائده‌هاي زميني آندره ژيد، نقش رباعيات در آفرينش مائده‌ها آشكار شده است.