در فصل اول این کتاب، بعد از آوردن زندگینامه مختصری از منصوره شریفزاده از نویسندگان ادبیات حوزه کودک و نوجوان، آثار او از قبیل سیل، گل محبت، چشم سیاه و سم طلا، علی کوچولو، بند کفش، و سنگر محمود نقد شده است. فصل دوم در دو بخش کتابهای مربوط به قبل و بعد از انقلاب در حوزه ادبیات کودک و نوجوان را نقد کرده است؛ از جمله داستان یک شیر واقعی از اکبر نعمتی، مثل عاشورا نوشته سیدحسین میرکاظمی، سیل از محمود برآبادی، بچههای کرمانشان به کوشش منصور یاقوتی، میوهها از جعفر ابراهیمی، گل سرخ پیروزی نوشته امیر مرادحاصل و .... .
تاریخ بشر آئینه یک سلسله مبارزه هایی است که بین طبقات مردم برقرار است و این مبارزه ها تا غلبه حق بر باطل ادامه خواهد داشت. مبارزه طبقاتی مظهر و نمایش واقعی حوادث تاریخی است که سر ترقی و تکامل هم در آن نهانست. نبرد دائمی خوبی و بدی، قدرت و حق، فقر و غنا، سرمایه و کار، تقدم و تجدد، ارتجاع و آزادی، فداکاری و خودپرستی، ظلم و عدالت و بالاخره مبارزه نور و ظلمت و یا یزدان و اهریمن است که حوادث و وقایع تاریخی را بوجود آورده است و بدون این نبرد زندگی هدف واقعی ندارد. تصدیق حالت حاضره و تسلیم در برابر سلطه و قدرت زندگی را همان اندازه فاقد روح و معنی خواهد ساخت که کسی وارد جنگ تن به تن بشود بدون اینکه کینه ای در دل داشته باشد و یا تن به زناشویی دهد درحالیکه فاقد عشق و محبت نسبت به همسر خود باشد. یکی از مظاهر حساس و جلوه های مشخص مبارزه های طبقاتی مبارزه ایست که در طول تاریخ بردگان با اربابان نموده اند و پرده های دلگداز و در عین حال لذت بخشی در صحنه اجتماع به وجود آورده اند. بردگی دوره مشخصی در تاریخ اجتماعی هریک از ملت ها گذرانده و خود یکی از دوره های فعالیت اقتصادی بشر است. تمام ملت ها "دوران اقتصاد بردگی" و یا دوره مبارزه بر علیه بردگی را در زمان واحدی نگذرانده اند و در تمام ملت ها هم بردگی حالت مشخص اقتصادی نبوده بلکه بطوری که در این مقاله ها دیده خواهد شد رژیم اقتصادی بردگی در بعضی از کشورها مانند یونان و روم با ظهور فئودالیسم از بین رفته و در پاره از ممالک دیگر مانند آمریکا و روسیه تا یک قرن پیش وجود داشته و در پاره کشورها مانند ایران از بردگان در فعالیت خاص اقتصادی یعنی تولید استفاده نمی کردند.
هاشم اعتماد سرابی نویسنده کتاب، در مورد موضوع کتاب می گوید: این نوشته ها یک قسمت از مقالاتی است که در این چند ساله در روزنامه خراسان چاپ شده است، چیزهایی که پیرامون مسائل مختلف نوشته ام. که البته مثل نماز آن مردک گلستان چیزی نبوده که به کار آید. از سستی و نقص اما چرا باز به شکل کتابی در می آید منکه هنوز از رنج شرم "اسائه ادب" فارغ نیامده ام، واقعه ایست مشکلم... احساسی است و امیدی گنگ و خام و اگر با این همه، کمک کوچکی به درک درست شده باشد خود را ماجور یافته ام.
بیان خط سیر ماجراهای «جنگ و صلح» کاری بسیار دشوار است. این داستان در چهار جلد و یک مؤخره چاپ شده است. وقایع این داستان بر بستر دو جنگ بزرگ بین روسیه تزاری و دولت فرانسه و یک دوره فترت کوتاه بین این دو جنگ جریان دارد. آغاز داستان (1805 میلادی) همزمان با جنگ اولی و خاتمه آن حدود هفت سال بعد از جنگ دومی است. در این کتاب نویسنده این کتاب تولستوی نویسنده روسی را نقد و بررسی کرده است. در این نقد و بررسی، قصه و اشخاص داستان، ساختار، سایر موارد مربوط به پیرنگ، نثر و پرداخت و درونمایههای این رمان بررسی شده است.
مقاله اول این کتاب به ادبیات کودکان و نوجوانان در ایران در قبل و بعد از انقلاب پرداخته و این ادبیات را از لحاظ داستان و نقش کودکان و ..... بررسی کرده است. نوشتارهای دیگر این کتاب اختصاص به بررسی آثاری از نویسندگان کودک و نوجوان دارد؛ از جمله ماهی سیاه کوچولو نوشته صمد بهرنگی، پیروزی گربهها از علی میرزابیگی، اسم من علیاصغر است تألیف مصطفی رحماندوست، هیزم اثر فریدون عموزاده خلیلی، قلعه شاه مال منه نوشته محمد میرکیانی و پوتینهای گشاد تألیف مهدی حجوانی.