کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب به سرنوشت نویسندگان در کشورهای مختلف کمونیستی می‌پردازد و به اختصار تضاد اساسی را که میان نویسندگان خلاق و دستگاه کمونیستی وجود دارد مورد توجه قرار می‌دهد

کتاب تحلیلی است بر ادبیات روسیه در آثار پوشکین، لرمانتوف، داستایفسکی ، گوگول، گنچاروف، تولستوی و چخوف. ادبیات روس یکی از مهمترین ادبیات ملی جهان است که سهمی مهم در ادبیات جهانی دارد. از قرن ۱۱ میلادی آثار و نویسندگانی به زبان اسلاو شرقی وجود داشته اند. در زمان تزارها، اروپایی نمودن جامعه و فرهنگ روس بیش از ۱۲۰ سال طول کشید. در دهه ۳۰ قرن بیست، مکتب ادبی رئالیسم سوسیالیستی کوشید تا مکتب ادبی حاکم در شوروی سابق گردد. روسها وابسته به خانواده زبانی و قومی اسلاو هستند. قرنها ترکهای تاتار و خزرها از همسایگان جنوبی اسلاوهای روس بوده اند. در سال ۹۸۸ میلادی، مسیحیت دین رسمی روسیه شد. تاتارها بعدها سه قرن بر روسیه حاکم شدند. سرانجام خانواده رومانف در سال ۱۶۱۳ به تخت سلطنت روسیه نشست. پتر کبیر در سال ۱۶۸۹ تزار روسیه شد و ۳۰ سال حاکم این کشور بود. وی میگفت که او "آموزنده ای میان آموزنده ها است". ادبیات روس میان سالهای ۱۷۹۰-۱۷۰۰، میان باروک و کلاسیسم بود. در روسیه پیش از انقلاب اکتبر، مکتبهای ادبی مانند باروک، کلاسیسم، احساسات گرایی و روکوکو حاکم بودند. در سال ۱۷۴۸ آکادمی علوم، و در سال ۱۷۵۵ دانشگاه مسکو و مرکزی برای تحقیق و تبلیغ ادبیات افتتاح شدند در قرن ۱۸ اشرافیت روس بود که به دلیل باسواد بودن، قشر حامل ادبیات گردید. لوموسف یکی از آغازگرایان رفرم زبان و تئوری ادبی در روسیه تزاری است. در سال ۱۷۳۹ زبان اسلاوکلیسایی جای خود را به عناصر زبان امروزی روسی داد. گرچه لوموسف خود را خادم دولت و سلطنت تزار میدانست، از زمان او زبان ادبی امروزی روس آغاز به رشد نمود و زبان رسمی روسیه فعلی شد. آموزه رئالیسم سوسیالیستی با همان سهولتی که به دروغ، خود را وارث سنت ملی میدانست، خود را به مردم تحمیل میکرد. در واقع در قرن نوزدهم عده زیادی از روشنفکران روس بودند که هنر در نظر آنها مسئولیت اجتماعی سنگینی داشت، زیبایی هنری را فدای صداقت و حقیقت می کردند و میخواستند که هنرمند نقش نوعی پیامبر اجتماعی را ایفا کند. رمان "چه باید کرد؟" اثر چرنیشفسکی به صورت تیپیک بیانگر این طرز تفکر است که در آن روزگار آزادانه انتخاب شده بود. این رمان با مضمونی فمینیستی بر جنبش آتی ازادی زنان در روسیه تاثیر بسزایی داشت. بدین ترتیب میتوان نویسندگانی از قبیل نکراسف، پیساروف، دابرولیوبوف و نقاشانی مانند رپین را پیشاهنگان رئالیسم سوسیالیستی به حساب آورد. از نگاه فرمالیست ها، آموزه رئالیسم سوسیالیستی از آمیزش دید بی اندازه ساده انگارانه ای از واقعیت با تلاش مبتذلی دنبال نفع شخصی به وجود آمده است. جنبش فرمالیسم روسی در سال ۱۹۱۴ آغاز و در آخرین سالهای دهه ۱۹۲۰ در پی حمله های رژیم استالینیستی از هم پاشید.

در فصل اول این کتاب، بعد از آوردن زندگی‌نامه مختصری از منصوره شریف‌زاده از نویسندگان ادبیات حوزه کودک و نوجوان، آثار او از قبیل سیل، گل محبت، چشم سیاه و سم طلا، علی کوچولو، بند کفش، و سنگر محمود نقد شده است. فصل دوم در دو بخش کتاب‌های مربوط به قبل و بعد از انقلاب در حوزه ادبیات کودک و نوجوان را نقد کرده است؛ از جمله داستان یک شیر واقعی از اکبر نعمتی، مثل عاشورا نوشته سیدحسین میرکاظمی، سیل از محمود برآبادی، بچه‌های کرمانشان به کوشش منصور یاقوتی، میوه‌ها از جعفر ابراهیمی، گل سرخ پیروزی نوشته امیر مرادحاصل و .... .

مقاله اول این کتاب به ادبیات کودکان و نوجوانان در ایران در قبل و بعد از انقلاب پرداخته و این ادبیات را از لحاظ داستان و نقش کودکان و ..... بررسی کرده است. نوشتارهای دیگر این کتاب اختصاص به بررسی آثاری از نویسندگان کودک و نوجوان دارد؛ از جمله ماهی سیاه کوچولو نوشته صمد بهرنگی، پیروزی گربه‌ها از علی میرزابیگی، اسم من علی‌اصغر است تألیف مصطفی رحماندوست، هیزم اثر فریدون عموزاده خلیلی، قلعه شاه مال منه نوشته محمد میرکیانی و پوتین‌های گشاد تألیف مهدی حجوانی.