چوگان بازیای است که در ایران گذشتهای بس دور دارد؛ چنانکه میتوان گفت از روزی که ایرانیان اسب را رام کرده و بر آن نشستهاند، به بازی چوگان نیز پرداختهاند. در این کتاب در نه فصل تاریخچۀ چوگان بازی در ایران، اصطلاحات چوگان، اسب چوگان و تربیت آن، آموزش چوگان، تمرینهای بازی و وظایف بازیکنان و .... بررسی شده است.
برای داشتن آینده خوب و زیبا باید تربیت سالم و اصولی داشت. برای تربیت سالم هم باید آموزش مناسب دید. نویسنده، جعفرشعاری نژاد در این کتاب کوشیده است تا تکنیک های تربیتی و آموزشی کودکان را یاد دهد. فرد در نظام تربیتی سالم، از بدن سالم، فکر سالم و عاطفه سالمی برخوردار است. امروزه امر آموزش دانش آموزان به علت محدود بودن امکانات مدارس، تنوع محیط های آموزشی دیگر، سرعت تکنولوژی و روش های آموزشی نوین متخصصان علوم انسانی را به فکر چاره جویی در این باره انداخته است. وسایل و امکانات تربیتی مطلوب و تأثیر آن در کودکان و نوجوانان موضوع ادبیات کودکان و نوجوانان است. کتاب حاضر نخستین کتاب اصول ادبیات کودکان است که تا سال 1370 پانزده بار توسط انتشارات اطلاعات به چاپ رسیده است. نحوه خواندن کودک، معیار انتخاب کتاب مناسب، روش های مطالعه، وسایل ارتباط جمعی و بازی های کودکان در این کتاب آموزش داده شده و نویسنده هشت داستان را به عنوان نمونه برای رشد خلاقیت و تمرین دقت و یادگیری کودکان آورده است.
از ملاحظه مجموع واژگان به دست آمده در این تحقیق، چنین استنباط میشود که شیخ برخلاف اسلاف خود کمتر از لغات و ترکیبات دانشهایی چون نجوم، فلسفه، فقه، ریاضی، آداب و رسوم ملی و محلی استفاده کرده است. گذشته از قصاید عربی سعدی ـ که موردنظر ما در این پژوهش نبوده است ـ آنچه وی از واژگان، ترکیبات و اصطلاحات تازی در شعر میآورد ثقیل و ناهموار نیست بلکه طرز کاربردشان به نحوی است که فقط املای واژگان، تازی به نظر میرسد و کلمات در جوار کلمات فارسی بوی و خوی واژگان دری دارند. این قبیل واژگان در قصاید شیخ بیشتر به چشم میخورد مثلا کلمات علی الخصوص و علی الصباح در بیتهای زیرین چنین حالتی دارند: حریف مجلس ما خود همیشه دل میبرد علی الخصوص که پیرایهای بر او بستند نشان بخت بلند است و طالع میمون علی الصباح نظر بر جمال روز افزون آنچه که در بخش«واژگان نامأنوس»آوردهایم در مقایسه با سایر واژگان زودیاب و لطیف و نرم خود سعدی بوده است وگرنه در مقابله با اشعار خاقانی و انوری که اصطلاحات و واژگان دشواریاب و مهجور بسیار دارد اینها را نباید نامأنوس گفت. در کاربرد خود این واژگان نامأنوس هم جای تأمل است. واژگانی که در قصاید، قطعات و حتی بوستان سعدی از این دست دیده میشود میتوان برای استعمال آنها از طرف شاعر، محملی و توجیهی آورد، مثلا در این بیت: همیشه دست توقع گرفه دامن فضلش چو وامدار که دریابد آستین ضمین را که واژه نامأنوس«ضمین»را سعدی به ضرورت تأمین قافیه به کار گرفته است. اما واژه«بشن»که در غزل آمده،غریبه مینماید: اگر سرووی به بالای تو باشد نه چون بشن دلارای تو باشد و غریبه بودن این کلمه هم در میان کلمات هممعنای خود بدان دلیل است که فقط یکبار در شعر سعدی آمده، در بقیه موارد، واژگان مضمونساز در شعر شیخ ـ رحمة الله علیه ـ را اکثرا به کمک مفهوم کلی بیت میتوان دریافت و در کمتر موردی نیاز به مراجعه به کتب لغت پیش میآید.
این کتاب اولین دستور زبان کردی سنندجی است که توسط دکتر محمدتقی ابراهیم پور نگاشته شده است.