کتاب حاضر از دو رساله تشکیل شده است: یادداشتهای ناصرالملک راجع به وقایع صدر مشروطیت ایران، و منتخبات از تاریخ مشروطه ایران تالیف محمدآقا ایروانی. در این دو رساله، ابوالقاسم خان ناصر الملک و محمدآقا ایروانی، هریک از دیدگاهی خاص، عوامل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی حرکت مردم و بروز انقلاب مشروطه را برشمردهاند و اختلاف دیدگاه آنان، میتواند یکی از مزایای این کتاب باشد. در این دو رساله روابط مردم، علما و آزادیخواهان و مناسبات و برخوردهای ایشان با درباریان و استبدادطلبان در محدوده طرز تفکر و اطلاعات دو مولف تشریح شده است. بدیهی است که آراء ناصر الملک درباره وقایع طرح شده در رساله دو، تا حدودی جنبه شخصی دارد و نمیتوان آنها را چشم بسته پذیرفت. چنانچه اسناد و مدارک موجود گاهی نشان میدهد. اما محمدآقا ایروانی، جزو عامه مردم بوده و با حکومتگران ارتباط چندانی نداشته است. از این رو فردی مانند او، احتمالا مطلبی برای مخفی کردن و یا دلیلی برای وارونه کردن واقعیات ندارد. در عین حال، باید توجه داشت که ناصر الملک به دلیل ارتباط نزدیک با راس هیات حاکمه از بسیاری وقایع آگاه بوده است؛ در حالی که ایروانی از بعضی وقایع اطلاعی نداشته و یا تنها اخبار مختصری را درباره این گونه اتفاقات میشنیده است.
سرزمین کهنسال دلاوران ایران باختری از نظر جغرافیای تاریخی و تاریخ مرموز و ناشناخته است. اگر آنطور که در خارج از ایران محققانی چون هرتسفلد، دمرگان، مینورسکی، رالنسن، سر ارول استین برای بررسی گذشته های این سرزمین کوشیده اند فضلای کشور نیز توجهی ابراز می داشتند. اینک بسیاری از زوایای تاریک تاریخ چند هزارساله میهن ما روشن شده بد. نخستین کتابی که درباره لرستان به چاپ رسید مجموعه ای از غلامرضا خان والی و انیس المسافر نام داشت. کتاب مذکور در بوشهر به چاپ رسیده و مشتمل بر آگاهی هایی در مورد جانوران شکاری و فرمانروایان لر از حسین خان والی تا زمان مولف است، پس از آن باید از جغرافیای نظامی لرستان تالیف سپهبد رزم آرا نام برد که مشتمل بر جغرافیای مناطق با توجه به جنبه نظامی انها و ورود قوای دولتی به لرستان و سرکوبی عشایر این منطقه می باشد. آقایان بهمن کریمی و محمدعلی امام شوشتری نیز چند صفحه ای از کتابهای جغرافیای تاریخی غرب ایران و تاریخ جغرافیایی خوزستان را به لرستان اختصاص داده اند. با این حال تا به امروز کتابی که منحصر به تاریخ یا جغرافیای تاریخی این قسمت از ایران باختری باشد تالیف نشده است.
موسسه امیدوار است با انتشار این مجموعه در نهایت بتواند در ارج نهادن به سند و اشاعه فرهنگ مستندگویی در تاریخ تلاشی درخور نموده و در این راه بخشی از سوالات و خواسته های وسیع ملتی بزرگ را پاسخ دهد و به همراه سایر فعالیتهای تحقیقاتی و انتشاراتی مصمم است به منظور نشر آثار فرهنگی و تاریخی با بهره جویی از مجموعه اسناد و مدارک خود دست به انتشار سلسله کتابهایی با عنوان تاریخ معاصر ایران بزند و در این راه به توکل الهی و یارای استادان و محققان و اهل علم امید بسته است.
این کتاب به تاریخ ایران از ورود اریاییان به فلات ایران تا پایان حکومت پهلوی میپردازد. روزگاران تاریخ این سرزمین از حوادث، جنگها، تغییر پادشاهان و سلسلهها را بهاجمال بررسی میکند؛ اما به صورتی دقیق و معتبر این کار را انجام میدهد. از نظر نثر نیز این کتاب از دایره لغات گستردهای استفاده میکند. نویسنده کوشیده است به صورتی بیطرف و متعادل بنویسد؛ اما تنها به لیستکردن اتفاقات نمیپردازد و جایی که لازم ببیند تفسیر و تحلیل کوتاهی ارائه میدهد. فرمانروایان ازیادرفته با شکستها و پیروزیهاشان، آنان در پی هم از برابر دیدگان خوانشگر عبور میکنند و در حین عبور کارهاشان نیز گاه تفسیر، خط سیر کردارهایشان و نقش آنها در تمدن و فرهنگ ایران ارزیابی میشود.
این کتاب به تاریخ ایران از ورود اریاییان به فلات ایران تا پایان حکومت پهلوی میپردازد. روزگاران تاریخ این سرزمین از حوادث، جنگها، تغییر پادشاهان و سلسلهها را بهاجمال بررسی میکند؛ اما به صورتی دقیق و معتبر این کار را انجام میدهد. از نظر نثر نیز این کتاب از دایره لغات گستردهای استفاده میکند. نویسنده کوشیده است به صورتی بیطرف و متعادل بنویسد؛ اما تنها به لیستکردن اتفاقات نمیپردازد و جایی که لازم ببیند تفسیر و تحلیل کوتاهی ارائه میدهد. فرمانروایان ازیادرفته با شکستها و پیروزیهاشان، آنان در پی هم از برابر دیدگان خوانشگر عبور میکنند و در حین عبور کارهاشان نیز گاه تفسیر، خط سیر کردارهایشان و نقش آنها در تمدن و فرهنگ ایران ارزیابی میشود.