کتابخانه مجازی ادبیات

مجمع النفايس، به سبب نگاه ژرف و تيزبينانة مؤلفش، جايگاه بخصوصي در ميان تذكره های شعر فارسي دارد. اگرچه بعضاً نقايصی چون بي توجهي عامدانه به ارائه اطلاعات تاريخي به ويژه در باب شعراي ايراني در آن ديده ميشود، با اين همه نظر به انصاف و دانش و سليقه نويسنده، اين كتاب اغلب فراتر از تذكره است و اهميتي در حد مجموعه نظرات ادبي قدما دارد، تا حدي كه ميتواند مرجعي موثق و دست اول براي پژوهشگر ادبي در بررسي جريانات تحولات علوم ادبي علي الخصوص سبك شناسي و نقد ادبي باشد

موضوع کتاب روشنان فلکی منتخبی است از اشعار و شرح حال شعرای معروف ایران زمین از قرن سوم ه.ق تا عصر حاضر که به کوشش محمدمهدی نوبان و مهرالزمان نوبان در سال 1377 منتشر شده است.

هرچند خواجه حافظ در حیات خود به جمع دیوان و ترتیب آن نپرداخت؛ ولی غزلیات و اشعارش را در دفتر خویش ثبت و ضبط می‌کرد و افزون بر این در طول حیات شاعری‌اش که زاید بر پنجاه سال بوده است، کاروانیان و مسافران غزل‌های او را به اقصی نقاط ممالک اسلامی به عنوان تحفه و ارمغان می‌بردند و میان عاشقان کلام او توزیع می‌شد و آنها را تکثیر می‌کردند. مجموع غزلیات او در نسخه‌های نزدیک به زمان او در حدود پانصد غزل است. ابیات غزلیات هر نسخه با نسخه دیگر یکسان و همخوان نیست. این تفاوت و کمی یا زیادی را نمی‌توان ناشی از عمل کاتبان دانست. این تغییرات و اختلافات به‌یقین ناشی از تجدیدنظرطلبی خود اوست؛ بدین ترتیب هرگاه پانصد غزل او را تقسیم بر پنجاه سال کنیم و سال‌های عمر شاعری او را محدود به پنجاه سال کنیم، می‌نگریم هر سال ده غزل سروده است؛ ولی به احتمال زیاد غزلیات حافظ محدود به همین تعداد نبوده است. این کتاب تصحیحی از دیوان غزلیات و اشعار حافظ بر اساس شش نسخه و نسخه‌های 813، 821، 822، 823، 824 و 827 هجری قمری است. این شش نسخه اساس مصححان بوده و در کنار آن از نسخ دیگری نیز استفاده کرده‌اند.

این کتاب دربرگیرنده گزیده‌ای از اشعار شیخ سعدی و خواجه حافظ شیرازی به انتخاب ناصرالدین شاه و با خط زیبای میرزا رضای کلهر است که در سال 1289 به نام «منتخب السلطان» به چاپ رسیده است. این اثر زیبا بعد از گذشت 120 سال در سال 1368 به اهتمام کتابخانه مستوفی و با مقدمه زنده‌یاد محیط طباطبایی به صورت عکس‌برداری انتشار یافته است. ض