کتابخانه مجازی ادبیات

رساله «یک کلمه» مهم‌ترین اثر میرزا یوسف‌خان تبریزی معروف به مستشارالدوله، رجل سیاسی و روشنفکر عهد ناصرالدین شاه قاجار، به احتمال زیاد نخستین اثر برجای‌مانده از جنبش روشنفکری دینی به زبان فارسی است. مستشارالدوله در این رساله می‌کوشد تا نشان دهد اصول تجدد و تجددخواهی در زمینۀ نهاد سیاست و قانون‌گذاری نه‌تنها با تعالیم و احکام دین اسلام ناسازگاری ندارند، بلکه به‌آسانی از این تعالیم و احکام استنباط و استخراج و استنتاج می‌تواند شد. در پایان کتاب نوشتارهایی متفرقه از مستشارالدوله آورده شده است.

در این کتاب از جغرافیای تاریخی مشهد و کلیاتی از نوقان قدیم و طوس و مختصری از قیامها و وقایع مهمی که در این شهر باستانی روی داده و سوانح و حوادثی که منجر به قتل عام و غارت و و یرانی گردیده و مختصری از حالات امام هشتم (ع) و تشریف فرمایی آن بزرگوار به این سامان بیان شده پس از آن توصیف از حرم مطهر و رواقهای آن و سایر ابنیه و موسسات آستان قدس رضوی و از کسانی که در ساختمان و تزئینات این بارگاه سهمی داشته و هدایایی تقدیم داشته اند و از مساجد و مدارس قدیمه و آثار تاریخی مشهد یاد شده و سپس از موقعیت کنونی و موسسات فرهنگی، بهداشتی، و صنعتی و گردشگاهها و ییلاقات این شهر مقدس مطالبی درج گردیده و مشتمل بر سی فصل است