آی.ا. ریچاردز بنیانگذار مکتب «نقد علمی» و یکی از پرنفوذترین منتقدان عصر حاضر است. آرای او که در چند کتاب پرآوازه از جمله معنی معنی، علم و شعر، نقد علمی و اصول نقد ادبی بیان شده، نقد ادبی را به شیوهای انقلابی متحول کرده است. این کتاب او جامع نظریههای خاص اوست و دربردارنده جزئیات عقاید و روشهای تحلیلی این منتقد بزرگ جهانی. این کتاب به ویژه از جنبه تحلیلهای روانشناختی آثار ادبی اهمیت دارد و خوانندگان را با چگونگی کاربرد روشهای روانشناختی در نقد و سنجش آثار ادبی آشنا میسازد.
آنچه در این نوشتار خواهید دید مجموعه مطالبی است در قلمرو فلسفه ادبیات و ادبیات دینی که "اصول نقد ادبی و نقد دینی" گسترده ترین آنهاست و پس از آن "جریان شناسی ادبیات معاصر و سبک ادبیات انقلاب اسلامی" که به تبیین آفات، جریان شناسی و سبک شناسی ادبیات انقلاب اسلامی می پردازد و بحث "نگرشی نو به رسالت شعر و ادبیات"، "ویژگی های یک شاهکار ادبی و شعر فخرالدین عراقی"، "نگاهی به بنیادهای شعر شهریار"، "نقش ادبیات دینی در گسترش ادبیات فارسی" و "نقش شعر در تبیین فرهنگ عاشورا" که نخستین بار یا در کنگره های ادبی ارائه شده اند و یا در مطبوعات پرتیراژ و مجله های علمی به چاپ رسیده اند.
نگارنده در این کتاب ضمن برخورداری از نقدهای غرب و شرق، خود به یک تفکر ادبی خاص دست یافته است و در پایان به این نتیجه رسیده که این کتاب باید خلاصهای از همه مسائل نقد شرق و غرب به همراه نظریات شخصی خودش باشد و در این کتاب کوشیده تا مسئله جامعیت و ابتکار را مراعات کند و اینکه کتاب دایرةالمعارفی باشد از همه مسائلی ادبی ایران و فرنگ. در جلد نخست به این مسائل پرداخته شده است: دشواریهای نقد ادبی، روش نقد ادبی، اقسام نقد، نقد موضوع و ماده شعر و ادبیات، نقد صورت شعر و ادبیات، قالبهای ادبی، شعر و هنر قدیم و جدید، شعر اروپا و شعر ایران، نوآوری و سنتگرایی، نقد ناسالم و فریبکارانه، درباره رموز شعر و شاعری، درباره ادبیات معاصر، درباره واژگان شعر. در جلد دوم نیز این مباحث مطرح شده است: فنون بلاغت، سبک و سبکشناسی، سبکهای ادواری یا مکتبهای ادبی.