کتابخانه مجازی ادبیات

اساطیر هر قوم و ملتی به زبان ساده بازتابی از کوشش و تلاش ذهنی نیاکان نخستین آن قوم و ملت برای شناخت قوانین حاکم بر طبیعت و عالم و هستی و تبیین تغییرات و دگرگونی‌های آن و همچنین بازگوکننده گوشه‌هایی از تاریخ غیرمکتوب آنها به شمار می‌آید. بدیهی است اساطیر ایران و چین که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته نیز نمی‌تواند از این ویژگی عام و شامل فارغ باشد. بنابراین آشنایی با این اساطیر تا حدود زیادی می‌تواند به شناخت ما از بستر اصلی تحولات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی این دو ملت کمک کند.

سرگذشت پرومته افسانه‌ای است کوتاه که مورد بحث و تحقیق بزرگ‌ترین متفکران و فیلسوفان قرار گرفته است. در آثار مختلف تنها به نقل افسانه‌اش اکتفا نکرده‌اند، بلکه درباره‌اش اندیشیده‌اند و در ان به ژرفی نگریسته‌اند. چه بسیارند شاعران و نقاشان و موسیقی‌دانانی که سیمای پرومته را طرح ریخته‌اند و ترانه‌هایی درباره او سروده‌اند. برای توضیح بیشتر درباره این اسطوره در این کتاب به مطالعه مختصری درباره اساطیر پرداخته شده است. نویسنده کوشیده تا همه آثار و نوشته‌های مربوط به پرومته را در این کتاب گردآوری کرده و به صورت مضمون واحدی ارائه دهد. در این راه از نوشته‌های فلاسفه و شاعران قدیمی یونان گرفته تا آثار گمنام که دامنه آنها حتی به دوره‌‌های معاصر نیز کشیده می‌شود، استفاده کرده است.

فرهنگ شناخته ایران، تاریخ فرهنگ سازان نام آور و سرشناس، چه سر آمدان آزاده و مردم دوست و حقیقت جوی و چه متملقان و دروغ پردازان و شاعران دلقک و فرومایه گدا چشم است. اما سر گذشت فرهنگی خود مردم، عامه ناس، چه در ایران و چه در اقاصی جهان اسلام که وسعت تمام داشت و مردم رنگارنگی از اقوام و ملل گوناگون در سراسر ش جمع آمده بودند و در کنار هم می‌زیستند، تا آنجا که میدانم به صورتی منظم و جامع، هنوز نوشته نشده است و آنچه در زمینه «شناخت کم و کیف گذران مردم در ایران و در جهان اسلام که چه سان زیستند، بر چه بودند و بر ایشان چه رفت» تألیف یافته و به اطلاعمان رسیده است، بسیار اندک است. این مردم چه می‌گفته‌اند و به چه می‌اندیشیده‌اند؟ بی گمان همه، سراسر فرهنگی سرشناسان را، اگر هم به درکش نائل می‌آمدند، نمی‌پذیرفته‌اند و از قبول و احتمال آن به لطایف الحیل تن می‌زده‌اند و بنابراین در مقابل فرهنگی رسمی، فرهنگی دیگر، که ادبیات و فرهنگی «مقاومت» نامیده شده، نضج می‌گرفته است. و گاه نیز بزرگان فرهنگی، سخن از زبان آنان می‌گفته‌اند و در نتیجه بازگو کننده خواستها و آرمانهای مردم بوده‌اند و مردم هم احساس می‌کرده‌اند که با ایشان همدلی و همدمی دارند.

این کتاب دربرگیرنده پنج نوشتار از جلال ستاری در حوزه فرهنگ و هویت فرهنگی است. عناوین نوشتارها بدین ترتیب است: علل غایی توسعه فرهنگ، کیفیت زندگی و هویت انسان؛ از ونیز تا هلسینکی؛ نخستین مجمع وزرای فرهنگ کشورهای آسیایی؛ سیاست‌های کمک به آفرینش هنری؛ ضرورت شناخت هویت فرهنگی.