کتابخانه مجازی ادبیات

تذکرةالاولیاء کتابی عرفانی است به نثر ساده و در قسمت‌هایی مسجع، که در شرح احوال بزرگان اولیاء و مشایخ صوفیه توسط فریدالدین عطار نیشابوری به فارسی نوشته شده‌است. تذکرةالاولیاء کتابی درباره زندگی، حالات، اندیشه‌ها و سخنان عارفان و مشایخِ تصوف است، و به ذکر مکارم اخلاق، مواعظ و سخنان حکمت‌آمیز صوفیان بزرگ می پردازد.این کتاب مشتمل است بر مقدمه و ۷۲ باب که هر باب به زندگی یک صوفی پرداخته است و در ابتدای هر باب سخنانی مسجع در تمجید و ثنای صوفی بیان شده و سپس سخنان و داستان ها درباره صوفی آورده شده است.نخستین باب به حالات و سخنان جعفر صادق اختصاص یافته‌است، و باب هفتاد و دوم به حسین بن منصور حلاج .

شرح اصطلاحات تصوف، اثر سید صادق گوهرین، در 8 جلد و به زبان فارسی است.نویسنده، مقدمه بسیار مفصلی بر جلد اول کتاب نوشته که در آن درباره تاریخ تصوف و ارتباط آن با اسلام و به‌خصوص شیعه و همچنین فرقه‌های متصوفه و... توضیح می‌دهد. وی انگیزه اولیه نگارش این اثر را تشویق استادش بدیع‌الزمان فروزانفر و دیدن خوابی می‌داند که در آن پیامبر خدا به وی توصیه به این امر کرده است. او درباره طرز تدوین و تنظیم کتاب می‌نویسد: در جمع‌آوری اصطلاحات صوفیان، از قدیم‌ترین آثار موجود این طایفه تا قرن هفتم هجری که زمان زندگانی مولانا و آثار گران‌بهای او از جمله مثنوی معنوی اوست، بسنده کردم و در این جمع‌آوری سعی کردم که پیوسته از پرارزش‌ترین متونی که مورد قبول مشایخ این مسلک است استفاده شود. در شرح اصطلاحات، از کتاب‌های پس از قرن هفتم و همچنین از تفاسیر قرآنی صوفیان و کتب تاریخی و تذکره‌های آنان نیز استفاده شده است. نویسنده ذیل هر اصطلاحی عین عبارتی را که پیشوایان صوفیه در آثارشان آورده‌اند، بدون کم‌وکاست نقل می‌کند. سپس برای درک بیشتر مفاهیم بسیاری از اصطلاحات، ذیل عنوان اقوال مشایخ، گفتار پیشوایان معروف این طایفه را می‌آورد. پس از آن، در حاصل کلام، به شرح و توضیح آنچه در نقل عبارات و کتاب‌ها و اقوال مشایخ آورده شده، می‌پردازد. او سرانجام ذیل عنوان «اما در مثنوی» می‌کوشد با نقل اشعار مثنوی آنچه را که مولانا در بیان هر اصطلاحی آورده است، نقل کند و شروحی بر آن بنویسد.

نگارنده در مقدمه کتاب می گوید: یکی از اصول مهم شناسایی هر امری توجه به سابقه آن است؛ همچنانکه بر همه معلوم است تعاون نیز سابقه ای بس طولانی و پراهمیت دارد و با اینکه از کسانی که با تعاون سروکار دارند از تاریخچه آن نیز مطلعند اما از انعکاس آن در ادب فارسی در کتب عادی چیزی به چشم نمی خورد؛ این بود که نگارنده بر آن شد این جلوه را نیز از زوایای کتب منثور فارسی و متون ادبی قدیم و جدید تا حد مقدور آشکار کند و بخصوص برای دانشجویان روشن سازد که نویسندگان و صاحبنظران ما نیز بدین امر توجه داشته اند منتهی کیفیت امر آنچنان نبوده است که امروز آموخته ایم بلکه صورتهای اولیه همکاریهای دسته جمعی در هر جامعه ای بخصوص در جامعه پیوسته کشور ما که در همه حال با ستقلال و سربلندی می زیسته و از کلیه تهاجمات نظامی و تموجات سیاسی سربلند بیرون آمده به فراوانی وجود داشته است و چون غرض این بوده است که نص مسائل تعاونی از کتب مختلف ادبی انتخاب گردد ناچار به جستجو در آن متون پرداخته و قسمتهایی را که کم و بیش با موضوع مربوط بوده است ذکر نموده است ...

مثنوی جلال‌الدین محمد مولوی اثری است بزرگ و پهناور که از جهات گوناگون می‌توان در آن تتبع و بررسی کرد از جمله از نظر: معارف اسلامی، افکار عرفانی، عواطف انسانی، اندیشه‌های اخلاقی و تربیتی و اجتماعی، حکایات و قصص و نحوه داستان‌پردازی، تصویر و تمثیل اشخاص داستان، کیفیات شعری و بیان شاعرانه، وسعت واژگان و قوت تعبیر، اختصاصات زبان... دکتر غلامرضا سلیم با تعمق در افکار مولوی و حکایات مثنوی و نکته اندیشیهای شاعر عارف آن اصول کلی را که وی در زمینه مباحث تربیتی و اجتماعی و اخلاقی بیان کرده است استخراج و تنظیم و تالیف می‌کنند و نتیجه استنباط خود را به زبانی ساده و همه‌کس فهم به قلم می‌آورند و هرجا اقتضا کند این اندیشه‌ها را با موضوعاتی عمومی و کلی که همیشه از جمله امروز از برای بشر مطرح است می‌سنجند و خوانندگان بخصوص جوانان را با عوالم فکری مولوی و نحوه برخورد او با این مسائل آشنا می‌کنند.