تجزیه و تحلیل متن حدود العالم، نه فقط اهمیت جغرافیای تاریخی آن را مشخص می کند، بلکه دیگر زمینه های علمی این اثر هم روشن می شود.آگاهی های مربوط به «تاریخ اجتماعی» ، «جغرافیای سیاسی»، «قوم شناسی» و بخصوص«زبانشناسی تاریخی» از جمله نکات بارز و کم نظیر کتاب حدود العالم است. حُدودالعالم من المشرق الی المغرب، (معنی: کرانه‌های جهان از خاور تا باختر) از کتاب‌های منثور فارسی سده ۴ ق(۳۷۲ ق برابر با ۳۶۱ ش و ۹۸۲ م) است. حدودالعالم با یافته‌های امروزی، نخستین کتاب جغرافیا به زبان فارسی است. این کتاب در رابطه با شکل و موقعیت کره زمین، جغرافیای عمومی، به ویژه جغرافیای سرزمین‌های اسلامی است. نام مؤلف کتاب معلوم نیست اما برخی آن را به ابویوسف پیشاوری نسبت داده‌اند. اطلاعات این کتاب دقیق و نثر آن ساده و روان است. به گفته ولادیمیر مینورسکی، خاورشناس روس، ممکن است شخصی به نام «اشعیا ابن فریغون» نویسنده دانشنامه جوامع العلوم نویسنده این کتاب باشد که شاید نسبتی نیز با فریغونیان و امیران آنها داشته باشد.اطلاعات جغرافیای حدود العالم، با توجه به تغییر سرحدات سرزمین های مختلف، تغییرات زمین شناسی، روند تاریخ سیاسی کشورها و همچنین تغییر نام اماکن تاریخی و مهاجرت قبایل به دلایل تاریخی و جغرافیایی اهمیت فراوان دارد.

منابع مشابه بیشتر ...

65f061d692955.jpg

تاریخ علوم اسلامی (تقریرات)

جلال الدین همایی

تاریخ علوم اسلامی تقريرات استاد جلال‌الدین همایی است در درس تاريخ علوم اسلامى كه توسط خود استاد تنظيم شده است. كتاب تتبعى است در تاريخ علوم اسلامى، و مخصوصا بررسى تأثير ايراني اندر ايجاد نهضت علمى عصر عباسى، همراه با معرفى گروهى از علما و دانشمندان ايرانى كه «مؤلفات آنها در انواع فنون عقلى و نقلى، سرمايۀ معارف اسلامى و پايۀ فرهنگ و ثقافت بشرى اعم از ملل و دول خاورى و باخترى بوده است».عناوين برخى ازمهمترين موضوعات كتاب به اين شرح است: فنون نقلى اسلامى، قرآن و حديث، سرچشمۀ علوم عقلى اسلامى، اولين ترجمه در اسلام، مراكز علوم عقلى در ايران و روم، نمونۀ مدارس ايران قبل از بنياد نظاميه، شش ناحيۀ حوزۀ علمى، مدارس اسلامى،تاريخ علم نجوم و هيئت، تقسيم‌بندى علوم به طريقۀ علما و فلاسفه، فهرست اسامى دانشمندان ايرانى كه در هررشته از علوم و فنون اسلامى صاحب تأليف عمده و اساسى بوده‌اند، ادبا و مترسلان، رياضيات و هيئت، و ارتباط ايرانيان با علوم جديد فرنگى. كتاب فهرست اعلام، شامل نام كسان و كتابها و جايها دارد.

65e86dce9aa79.jpg

تاریخ تمدن - جلد دوم

هنری لوکاس

کتاب تاریخ تمدن بشر از کهن ترین روزگار تا سده کتابی نوشته و چاپ شده در دو جلد است که در آن به اختصار ، به ویژگی ها و سیر تحولات جوامع انسانی و تمدن ها پرداخته می شود. در جلد اول این مجموعه ، طی سی و یک فصل ، سیر تمدن بشر از زمان پیدایش انسان و عصر سنگ تا سده های میانه بررسی و تبیین می شود. مخاطبان کتاب را با این مباحث مطالعه می کنند: پیدایش انسان و چیستی فرهنگ او؛ سپیده دم فرهنگ : عصر سنگ ؛ آستانه تاریخ : عصر مفرغ و آغاز عصر آهن ؛ تمدن مصر؛ تمدن دره دجله و فرات ؛ تمدن فنیقی و عبدانی ؛ مهاجرت های اقوام هند و اروپایی ، ایرانیان و فرهنگشان ؛ تمدن های خاور دور: تمدن هندی و چیستی ؛ بنیادهای تمدن یونانی ؛ تمدن یونانی تا عصر ارسطو؛ تمدن یونانی ماب ؛ بنیادهای تمدن رومی ؛ تمدن رومی ؛ علم و دانش یونانی _ رومی ، حقوقی رومی ؛ پیدایش مسیحیت ؛ رومی ها و بربرها؛ بیزانس : آفرینشگر و نگاهبان تمدن ؛ تمدن اسلامی ؛ بنیادهای یگانگی فرهنگی سده های میانه ؛ نوزایی کارو لنژی ؛ خاور زمین در سده های میانه ؛ تاثیر خاور زمین بر فرهنگ سده های میانه : عصر جنگ های صلیبی ؛ روستاییان و اشراف : ملک و قلعه اربابی ؛ شهرها و صنف ها: بازرگانی و صنعت ؛ فرهنگ الهام گرفته از دین ؛ زندگی دوباره علم و دانش در سده های میانه ؛ هنر سده های میانه ؛ زبان و ادبیات در سده های میانه ؛ فن آوری و ابداع های فنی سده های میانه ؛ حکومت متمرکز پادشاهی : پایان عصر زمینداری ؛ فرهنگ در پایان سده های میانه . کتاب با نقشه هایی از قلمروهای تمدن های یاد شده همراه است .

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

655a2cc39ecf8.jpg

جغرافياي‌ لرستان‌ : پيشکوه‌ و پشتکوه‌

مولف ناشناس

این کتاب حاوی اطلاعات جالبی درباره برخی آثار باستانی لرستان از جمله پل «شاپوری پل کشکان»، «پل دختر»، پل «گاومیشان»، قلعه خرم آباد، عمارت صخره ای «کبکان»، دژ تاریخی «مُنگره» و ... است و اشاره مؤلف به فروش اشیای عتیقه نیز جالب است؛ زیرا متوجه می شویم متجاوز از ۱۰۰ سال پیش غارت آثار باستانی لرستان شروع شده که متأسفانه هنوز هم ادامه دارد هر چند در مقیاس کمتری. لرستان یکی از مناطق باستانی ایران است که در چند هزار سال گذشته، همواره شاهد تمدن های درخشانی بوده است، آثار دهات، شهرها، جاده ها، پل ها و دژهای باستانی، همه گواه بر این مدعاست، اما با این حال، لرستان هنوز ناشناخته مانده و مسلم است شناخت آن و یا هر منطقه دیگر از این سرزمین پهناور، نیاز به مطالعه همه جانبه و همکاری متخصصین رشته های مختلفی چون باستان شناسی، تاریخ، مردم شناسی، جامعه شناسی، جغرافیا و ... دارد. چنان که باستان شناسان و مورخین می توانند از طریق حفاری و بررسی اسناد و مدارک به چگونگی روند تغییر و تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دینی کشورمان پی ببرند، در این رابطه، مطالعات مردم شناسی و جامعه شناسی برای شناخت اوضاع کنونی لرستان و برنامه ریزی های آینده ضروری است، چرا که هم اکنون شاهد تغییر و تحولات بزرگی در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دینی و ... هستیم و در مجموع می توان گفت که لرستان وارد عصر جدیدی شده که در مقایسه با یک قرن پیش کاملاً متفاوت است. تاکنون مطالعات باستان شناسی به طور بسیار محدود، فقط در چند محل صورت گرفته است، که در این میان، اطلاعات قابل ملاحظه ای درباره دوره پیش از تاریخ کسب کرده ایم، با این حال، هنوز مطالعات عمیق و گسترده ای در زمینه دوره تاریخی صورت نگرفته و آثار باستانی مربوط به عیلامیان، کاسیت ها، مادها، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان و دوره اسلامی که پیشینه تاریخی ما را تشکیل می دهند در انتظار کاوش و بررسی مانده اند، از طرفی مطالعات تاریخی به ویژه از آغاز دوره اسلامی به نسبت شواهد و مدارک موجود از قبیل کتاب ها، احکام، قباله ها، وقف نامه ها و سنگ نبشته های گورستان ها دقیقاً بررسی نشده اند. این رساله به وسیله یکی از مأموران قاجار تحت عنوان جغرافیای لرستان در سال ۱۳۰۰ ق. و گویا به فرمان ناصرالدین شاه نگاشته شده است. اصل رساله در کتابخانه ملی نگهداری می شود و چاپ فعلی از روی همین نسخه است.

پژوهش‌ها/پژوهش‌های عمومی/ایران شناسی
کتاب
63860ecc35da2.png

لغات مصطلحه عوام

مولف ناشناس

اهمیت فرهنگ‌های لغت و اصطلاحات در تقویت مبانی زبان ملی و غنای آن بر کسی پوشیده نیست. این فرهنگ در دو نسخه خطی متعلق به مصحح چهار اصطلاح دارد که در نسخ خطی و چاپی این کتاب دیده نمی‌شود و همچنین در این چاپ 124 اصطلاح آمده که نسبت به تصحیح محمود کتیرایی، 16 اصطلاح اضافی را داراست. این کتاب افزون بر فرهنگ اصطلاحات، بیان‌کننده بسیاری از رفتار و کردار و روابط افراد مختلف اجتماع است و یکی از منابع شناخت فرهنگ ملی محسوب می‌شود. این کتاب کوچک تاکنون به نُه اسم و به نفر نسبت داده شده است: میرزا آقا، میرزا حبیب‌الله لشکرنویس، شریعتمدار تبریزی.

کلیات/فرهنگ ها
کتاب