این کتاب که به نام شاعر شیعی دعبل خزاعی و به قصد احیای یاد و آثار درخشان او نگارش یافته، متضمن شرح حال شاعر و نقل و ترجمه برخی اشعار نغز، لطیف، اعتقادی، سیاسی و تاریخی وی بهویژه چکامه بلند «تائیه مدارس آیات» است. فصل اول شامل کلیاتی در طرح مسائلی است که قبل از مطالعه حوادث زندگی دعبل و اشعارش ضروری به نظر میرسد و دریچهای رو به باغ شعر و اندیشه و زندگی این شاعر بزرگ است. در فصلهای بعد به شاعر و آثارش از نگاه تاریخ و ادب همراه با برخی تحلیلها و توضیحات آورده شده است.
قصیده تائیه، بلندترین قصیده دعبل خزائی است که سبب شد تا دعبل، شهرتی عالمگیر را کسب نماید. تعداد ابیات این قصیده، ۱۲۳ بیت و به زبان عربی است. نام این شعر، علاوه بر قصیده تائیه، به مدارس الآیات یا تائیه دعبل شهره است. وی ۱۵ قصیده سروده است که یکی از قطعه شعرهای او با تاء شروع می شود
موضوع کتاب شرح حالی است مختصر از زندگانی دعبل خزاعی شاعر هجوسرا که با سلاح برنده و آتشین لسان خویش پایه های حکومت ابن عباس را به لرزه در آورد و موجبات بیداری مردم آن دوران را سبب گردید. در رثای اهل بیت و اعلام مظلومیت و ظلم و جور وارد بر آنها از هیچ کوششی دریغ ننمود و چکامه های آتشین خود را می سرود. نمونه واضح آن سرودن تائیه در حضور اما جواد (ع) و سمبل ستم "مامون عباسی" است. شعر او با دیگر شاعران فرقی اساسی داشت و برای خلفا و پادشاهان و امرا می سرائید اما همینکه از آنها حرکتی زشت و ناپسند بر علیه اهل بیت می دید با تمام جرات آنها را هجو می کرد. ویژگی خاص دعبل بکار بردن کلماتی است که اعراب بادیه نشین در تکلم روزمره خویش در آن زمان بکار می برده اند و اشعار دعبل موجبات حفظ و نگهداری بسیاری از لغات عرب آن دوران را سبب شد.