کتابخانه مجازی ادبیات

برای ایرانیان از روزنه چشم بیگانگان به جهان نگریستن ره رستگاری نیست و از دیدگاه آنان به ایران نگریستن مایه شرمساری است!» و بر پایه‌ی همین باور، همه‌ی یافته‌ها و گفته‌های غربیان درباره‌ی تاریخ این سرزمین اهورایی را به کناری می‌گذارد و خود می‌کوشد بر پایه‌ی «گفتارهای ایرانی» و در بالای همه شاهنامه و اوستا به ردیابی زمان‌های تاریک این تاریخ بپردازد. این گونه است که در پیش‌گفتار چاپ سوم با سربلندی می‌نویسد: «خوشبختانه در این زمان بیست و شش ساله بسا از تیرگیهی سرگذشت نیکان ما که با آشوب و ویرانی و سوختار و کشتار دیگران پدید آمده بود، روشن شد، از آنمیان، پیدا شدن ۵۴ کوزه آب کردن مس ششهزار ساله در اریسمان کاشان که تاریخ درست آغاز هنگام فریدون را براست داشت، و روشن کرد… و نیز پیدا شدن یک گلنوشته در هلیل رود بلوچستان که پانسد سال پیشتر از کهنترین نوشته‌های نگاره‌ای سومر پدیدار شده بود و پدیدائی نوشتن و دبیری را در ایران نشان داد… و پیدا شدن «کوس» پایتخت آریائیان پس از ستم بابلیان نزدیک شهر آمل… این گونه است که جنیدی می‌کوشد بر پایه‌ی گفتارهای کهن ایرانی و از میان نمادهای گوناگون نکته‌های روشنگر تاریخی را بیابد و با یاری‌گرفتن از یافته‌های زمین‌شناسی و باستان‌شناسی «تاریخ مدون» آریاییان را دریابد و بازنماید و چه بسا در این راه دشوار و پرسنگلاخ کام‌یابی‌هایی هم داشته است. نویسنده، پژوهش خود را با چگونگی آفرینش آغاز می‌کند و بررسی‌هایش را تا زمان مرگ فریدون و «جدائی کامل کشورهای آریائی» دنبال می‌کند. پس از جستارهای آغازین درباره‌ی آفرینش و بشر نخستین و پیدایی پادشاهی از دوره‌ی فرواک (سخن‌گویی بشر) یاد می‌کند؛ سپس به بازیابی نماد اژدها می‌پردازد و آن را برابر با آتش‌فشان بر می‌شمرد. در دوره‌ی هوشنگ خانه‌سازی، پیدایی آتش و قانون بررسیده می‌شود. در بخش دیگری از کتاب نویسنده تاریخ پیدایی سلاح و رام‌کردن اسب و دیوان و نویسندگی و خط و پیدایش دین را تا دوره‌ی تهمورس می‌رساند. یافته‌های تمدنی و پیش‌رفت‌های فرهنگی آریاییان هم‌چون سرشتن گل و سفال‌سازی و خانه‌سازی و پیدایی فلز و فلزکاری و دوره‌ی مادرسالاری و… تا دوره‌ی فریدون ردیابی می‌شود و سرانجام جدایی کشورهای آریایی در زمان فریدون به انجام می‌رسد. این پژوهش می‌تواند – و باید – بنیادگذار شاخه‌ای نوین باشد از دانش شاهنامه‌پژوهی و ایران‌شناسی تا از این راه زوایای گنگ و تاریک تاریخ ایران روشن شود.

در این کتاب کوشیده شده تا درباره نکاتی درباره حافظ و شعر او بررسی صورت گیرد؛ از قبیل: بیان روند زندگانی حافظ برگرفته از متون و منابع معتبر علمی و تاریخی با استفاده از اشعار شاعران نوپرداز معاصر؛ نگاهی به ابعاد و زوایای شخصیت حافظ؛ چرایی تفأل به حافظ و چگونگی تفأل‌زدن؛ تدوین فصلی با نام فرهنگ واژگان اشعار حافظ با بیش از دوهزار واژه؛ فراهم کردن فرهنگ اشارات و تعبیرات عرفانی اشعار حافظ با بالغ بر پانصد واژه.

از ادب حماسی ایران پیش از اسلام آثار اندکی برجای مانده است. قطعاتی چند در یشتهای که کم و بیش دستکاری شده و سه نامه پهلوی با تدوین و نگارشی نسبتا جدید جدید مجموعه آثار بازمانده را تشکیل می دهد. گزارشی که در این کتاب به خوانندگان عرصه می شود در اصل مطالعه ای است درباره ادبیات وسیعی که امروزه از بین رفته است، ولی در زمینه های گوناگون دیگر منابع و مآخذی در دسترس است که با بررسی آنها می توان راهی به سوی این ادبیات گمشده پیدا کرد. در اثر حاضر کارنامه شاهان ایران مورد بررسی قرار می گیرد و افسانه های تاریخی این سرزمین که به وضوح سایه ی سلطنت و شاهنشانی بر همه حماسه ها و ادب داستانی آن قابل مشاهده است از نظر گذرانده می شود. از دیدگاه باستانی وجود سایه سلطنت را بر حماسه باستانی می توان ناشی از آن دانست که دو رشته پهلوانی و فرزانگی را با یکدیگر موزون می سازد

این کتاب به تشریح نظام اجتماعی، نظم و تربیت عمومی ایران و آیین و آداب ایرانیان در زمان ساسانیان اختصاص دارد. نویسنده افزون بر طبقات چهارگانه‌ی جامعه‌ی ایران عصر ساسانی و زیرشاخه‌ی هریک، هم‌چنین تقسیمات اشراف و بزرگان به وضعیت خانواده، مساله‌ی ازدواج و انواع آن در دوره‌ی مذکور می‌پردازد. بخشی از کتاب نیز به سازمان اداری شاهنشاهی ساسانی و مناصب موجود در آن و هم‌چنین دیوان‌های مختلفی چون امور اقتصادی و مالیات، نظام سپاهی‌گری و امور مذهبی اختصاص دارد. ویژگی‌های حکومت مرکزی در عصر ساسانی و بحث تمرکز این قدرت، که نقطه‌ی اختلاف دوره‌ی ساسانی و عصر اشکانیان است، هم‌چنین رابطه‌ی پادشاه با مردم قلمرواش مطالبی است که یک بخش از کتاب را به خود اختصاص داده است. رسوم درباری و فعالیت‌ها و سرگرمی‌های مرسوم از دیگر مطالب کتاب به شمار می‌رود. در بخش پایانی کتاب نیز به صفات مشخصه‌ی ایران عصر باستان از حیث معنویات و آداب و رسوم اشاره می‌شود. کتاب هم‌چنین دارای پیوستی است که در آن متن پهلوی "نامه‌ی تنسر" و مجهولات آن از لحاظ زمان نگارش بررسی شده است.