فضولی فرزند زمانهای آشوبزده و آکنده از تضادها است، برآمده در عراق قرن دهم که از چنگ بسی متصرفان بازرسته و هنوز به دام بسی دیگر باید گرفتار آید. سرزمین بیداد، سرزمین حماسه و افتخار، سرزمین دربارهای پرشکوه و شاهان افسانهای، کالبدی که بسا خونهای ناهمگون بشری در آن میجوشد، از یکدیگر برمیآید و باز در یکدیگر فرو میریزد. در این کتاب زندگی و شعر محمد فضولی شاعر قرن دهم بررسی و تبیین شده است.
تذکره نصرآبادی علاوه بر احیای نام هزار شاعر عصر صفوی، اخلاق و احوال دوره صفوی و بسیاری از مطالب مهم تاریخی را هم نشان می دهد و برای ادبا و مورخین و کسانی که میخواهند به حقایق تاریخی عصر صفوی پی برده و آشنا بشوند مفید و کارساز است. و نیز ابیات و غزلهایی چند که گوینده آن مجهول و انتحال کنندگان دست بدست می بردند به وسیله این تذکره به صاحبانش مسترد می گردد.
در این کتاب کوشیده شده تا درباره نکاتی درباره حافظ و شعر او بررسی صورت گیرد؛ از قبیل: بیان روند زندگانی حافظ برگرفته از متون و منابع معتبر علمی و تاریخی با استفاده از اشعار شاعران نوپرداز معاصر؛ نگاهی به ابعاد و زوایای شخصیت حافظ؛ چرایی تفأل به حافظ و چگونگی تفألزدن؛ تدوین فصلی با نام فرهنگ واژگان اشعار حافظ با بیش از دوهزار واژه؛ فراهم کردن فرهنگ اشارات و تعبیرات عرفانی اشعار حافظ با بالغ بر پانصد واژه.
آينه از نمادهاي ريشهدار در ادبيات جهان است. در زبان سقراط، هنر آينهاي است كه جهان عيني را منعكس ميكند. در طول تاريخ نيز آينه در زبان هنر اين خاصيت را داشته است، در مقاله حاضر حضور نمادين آينه از ديرزمان تا شعر مولانا بررسي ميشود. بخشي از سخن نيز درباره چنگ، آن ساز معروف است و از نقش همپايه آينه و چنگ هم در جاي خود و در پايان مقاله سخن گفته شده است.
عارفان از جهات مختلف هنجارگريزي زباني داشتهاند. هنجارگريزي در زبان عارفان گاه در صورتهايي چون طنز و هزل و وارونهسازي معنايي ظاهر ميشود. اين هنجارگريزي در صورتهاي مختلف خود ابزاري در دست عارفان بوده است به منظور نفي سلسله مراتب ارزش اجتماعي و آزادسازي ذهن مردمان از فشار هنجارهاي فکري حاکم بر جامعه. به همين دليل هنجارگريزي زباني صوفيه در پيوند با عادتشکنيهاي اجتماعي ايشان است. در مقاله حاضر هنجارگريزي در آثار سنايي، مولوي و عطار از اين منظر خاص بررسي ميشود.