کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب‌ حاضر، اثری‌ تحقیقی‌ درباره‌ زندگی‌ و آثار بزرگان‌ و نوآوران‌ علم‌ وادب‌از قرن‌ اوّل‌ تا چهاردهم‌ هجری‌ است‌. سرشناسه‌ها بر مبنای‌ کتاب‌ ریحانه‌ الادب‌مدرس‌ تبریزی‌ انتخاب‌ شده‌ و هر شناسه‌ در بسیاری‌ مآخذ رجالی‌ معتبر موردشناسایی‌ قرار گرفته‌ است‌. اسامی‌ به‌ ترتیب‌ حروف‌ الفبا و براساس‌ نام‌ کوچک‌افراد تنظیم‌ شده‌ است‌. متن‌ اثر شامل‌ اطلاعاتی‌ در زمینه‌ کنیه‌، نام‌ پدر، لقب‌،تخلّص‌، تخصص‌، مذهب‌، محل‌ سکونت‌، حوادث‌ مهم‌ مذهبی‌ یا سیاسی‌ زمان‌،استادان‌ و شاگردان‌ شخصیت‌ مورد نظر است‌ و در پایان‌ متن‌ به‌ سه‌ تا پنج‌ اثر مهم‌از آثار نویسنده‌ اشاره‌ شده‌ است‌. مهم‌ترین نقش ریاضیدانان مسلمان در تکوین دانش ریاضى، در هم آمیختن مکتب هاى ریاضى شرق و غرب، یعنى ریاضیات یونان و هند است. ریاضیات اسلامی ریاضیات هندسى و از همه مهم‌تر، شیوه عددنویسى دهدهى را با دیگر مفاهیم ریاضى طرح شده در یونان در هم آمیخت و از آن صورت واحدى درآورد و به غرب ارائه داد. به طور کلى دستاوردهاى ریاضی‌دانان اسلامى را در شاخه‌هاى گوناگون دانش ریاضیات چنین مى‌توان عنوان کرد: اصلاح دستگاه عددنویسى هندى با تکمیل حساب دستگاه اعشارى آن، از جمله ابداع کسرهاى اعشارى؛ به ‌وجود آوردن مفاهیم جدید در تئورى اعداد؛ به‌وجودآوردن علم جبر؛ کشفیات مهم و جدید در دانش مثلثات و نیز علم کره‌ها و ابداع روشهاى گوناگون براى یافتن پاسخ هاى عددى معادلات درجه دو و سه. برخی از خدمات علمی مسلمانان به پیشرفت ریاضیات از این قرار است: خوارزمى اولین کتاب را در باب جبر و مقابله تالیف کرد. نام وى به شکل Algorism در اروپا معادل فن محاسبه تلقى شد. چنانکه نام کتاب نیز به شکل Algebra عنوان علم جبر باقى ماند. جبر خوارزمى در قرون وسطى نزد اروپائیان فوق‌العاده اهمیت یافت و تا زمان ویت " F.viete" (متوفى 1603 میلادى) مبناى مطالعات ریاضى اروپائیان بود. ابوالوفاى بوزجانى (متوفى 388 ق) در بسط علم مثلثات نیز - مثل جبر - کارهاى ارزنده کرد. چنان که در استخراج جیب زاویه سى درجه طریقه یى یافت که نتیجه آن تاهشت رقم با مقدار واقعی 30 Sin مطابقت دارد. خیام اول کسى است که به تحقیق منظم علمى در معادلات درجه اول، دوم و سوم پرداخته است. در اروپا حل مساله جمع زوایا را به کوپرنیک منسوب مى دارند در حالی که ابوالوفا بوزجانی سالها پیش از او راه حل ساده تری برای آن ارائه داده است. استعمال جبر در هندسه و بالعکس به وسیله مسلمین انجام یافت و این امر در بسط هندسه تحلیلى تاثیر بسزائى داشت.