این کتاب دربرگیرندۀ گزارش سفر نویسنده به فلسطین است. جلال آل احمد در سفر به سرزمین فلسطین که خود از آن به عنوان ”سفر به ولایت عزرائیل” یاد میکند، اسرائیل را فرصتی میداند برای حکومتهای بیقانون عهد دقیانوسی اعراب. این کتاب شامل تحلیلها و نقطهنظرهای سیاسی آل احمد درباره اسرائیل، جهان اسلام و وضعیت اعراب است.
منظور از گردآوری این مجموعه آگاهی از وضع و حال اکثر نیاکان زحمت کش و ستم کش و بردبارمان است که حدود سه هزار سال در این سرزمین عمر گذرانده و بارها و بارها با هزاران گونه سختی و فلاکت و جان کندن در حفظ و نگهداری آن کوشیده اند تا توانسته اند آن را به ما برسانند و ما نیز دریابیم که بازماندگان چه کسانی هستیم و چه امانتی را تحویل گرفته ایم و بنابر شرایط و اوضاع و احوال این روزگار چگونه آن را به آیندگان بسپاریم...
جلال آل احمد از جمله متفکران نادری است که مرام و کلامش ملهم از فرهنگ ملی و مذهبی ایرانیان و جهت جهد و جهادش سوقدادن آنان به سوی استقلال سیاسی و فرهنگی و اقتصادی است. جلال در مقطعی میزیست و روالی را برای ارائه کارهایش برگزیده بود که برای رسانیدن پیام و وانهادن بار مسئولیت از دوش به اجبار در زیر لواها و لفافههای مختلف مینوشت؛ گاهی به صورت داستان، گاهی به صورت نقد و گاهی سفرنامه. در این کتاب نویسنده کوشیده تمامی اشارات و تنبیهات و وصایای او که به شکل پراکنده در موضوع «فرهنگ و هنر و ادب» به نگارش درآمده، جمعآوری کند. این فرهنگ شامل دقیقترین و بیغرضانهترین تعریفها درباره رشتههای هنری نظیر نقاشی، معماری، موسیقی، سینما، تئاتر و درباره رشتههای فرهنگی و ادبی نظیر تاریخ، شعر، عرفان، تصوف و .... و در ضمن اظهارنظرهای جامع و قاطع درباره هنرمندان و ادیبان است.
این کتاب به نوعی زندگینامه خودنوشت نویسنده است. کتاب از دو بخش تشکیل شده است؛ اول «یک چاه و دو چاله» و دیگری «مثلا شرح احوالات» که هر کدام به زندگی ادبی و سیاسی نویسنده به قلم خودش میپردازد. سادگی اثر که از صداقت جلال سرچشمه دارد به همراه بیان وقایعی اجتماعی از روزگار جلال که گاه با حرکات سیاسی و جنبشهای مدنی و تحولات گره میخورد، از این کتاب اثری درخور توجه ساخته است.
ارنست یونگر نویسنده معاصر آلمانی است که آثارش رنگ فلسفی دارد. ماجراهایی که بر این آدم قرن بیستمی گذشته است، هر یک نشانهای از حادثهای است که بر گوشهای از جهان گذشته و آثاری که از او در دست است هر یک برگهای است و سندی درباره این قرن. او در این کتاب همچون کسی که در آیینه آینده نظر کرده است، وقایع را یکی پس از دیگری بازگو میکند؛ از گذشته میگوید، حال را وصف میکند و از آینده خبر میدهد. شاید به همین سبب است که این کتاب خواننده اهل فکر را راحت نمیگذارد و به اندیشه وامیدارد. در پیوست کتاب «آخرین دوران رنج» اثر شهید آوینی آورده شده است که یادداشتی بر نوشتار ارنست یونگر است.