کتاب مشاهیر آذربایجان اثری به قلم صمد سرداری نیا است. گرچه وقتی صحبت از مشاهیر آذربایجان می شود بلافاصله نام استاد شهریار به یاد می آید اما افراد مشهور این دیار، کم نیستند. نویسنده در این اثر با ذکر نام مشاهیر دیگر این دیار سعی بر ماندگار کردن نام و یاد آنان داشته تا بلکه بتوان قدری از زحمات آنان را جبران نمود.
از مجموعه حاضر، شرح حال 61تن از علما، شعرا، مشایخ منتسب به((تالش)) از زمانهای قدیم تا دوران معاصر، به استناد منابع و متون تاریخی، ادبی و دینی گرد آمده که برخی از آنها عبارتاند از :((اشرف کرگانرودی))، ((اشجعالدوله اسالمی))، ((بابا روشندهی))، ((جمالالدین گیلانی))، ((شیخ زاهدگیلانی))، ((سلمان پاشا ساسانی))، ((شرفشاه دولایی))، ((صارمالسلطنه))، ((عبدالقادر گیلانی))، ((فتحعلیخان فومنی))، ((کمالالدین نقشبندی))، ((محمدباقر شفتی))، ((میرمصطفیخان))، ((میرزا ابراهیم)) و ((یونسخان)) .صفحات پایانی کتاب به فهرست منابع و ماخذ اختصاص دارد .
اگر این کتاب را با اعلام فرهنگها نیز مقایسه کنید این امتیاز را در کتاب حاضر خواهید یافت که نویسنده دانشمند آن با تحلیل منطقی آثار، به معرفی شخصیت های نامدار گیتی پرداخته و نظریات ارائه شده دور از حب و بغضی است که اغلب محققان دچار آن هستند. در این پژوهش سعی شده است که نظریات محققین ایرانی و خارجی دقیقا بررسی شود و برداشت صحیح از اقوال مختلف به خوانندگان این اثر تقدیم می گردد و همین نکته حائز کمال اهمیت است که برای نخستین بار در ایران نظریه روشنی بادید پژوهشگری بی نظر در مورد مردان مشهور گیتی و آثار جاودانه آنان انتشار می یابد...
کتاب مشاهیر آذربایجان اثری به قلم صمد سرداری نیا است. گرچه وقتی صحبت از مشاهیر آذربایجان می شود بلافاصله نام استاد شهریار به یاد می آید اما افراد مشهور این دیار، کم نیستند. نویسنده در این اثر با ذکر نام مشاهیر دیگر این دیار سعی بر ماندگار کردن نام و یاد آنان داشته تا بلکه بتوان قدری از زحمات آنان را جبران نمود. جلد دوم این مجموعه شرح احوال و مبارزات انقلابی و مجاهدات علمی-فرهنگی چند تن دیگر از رجال پیشگام و نام آور این مرز و بوم را در بردارد
آزادی مطبوعات بعد از مشروطیت مدیون آذربایجان است، چون از سالها پیش در زمان ناصرالدین شاه قاجار ادارهای به نام اداره سانسور به تصدی اعتمادالسلطنه تشکیل شده بود که کلیه مطبوعات از ممیزی این اداره می گذشت و بعد اجازه انتشار مییافت. مشخص است که با وجود این کانون آزادی مطبوعات نمیتوانست مفهوم داشته باشد. چون مندرجات هر روزنامهای اگر کوچکترین مغایرتی با روش و سیاست دولت داشت به شدیدترین وجهی به عقوبت می رسید. بعد از گشایش نخستین مجلس شورای ملی و آمدن نمایندگان آذربایجان به تهران، موضوع آزادی مطبوعات توسط وکلای آذربایجان در مجلس مطرح و در اثر پافشاری آنان سانسور لغو و قانون مطبوعات در روز شنبه پنجم محرم الحرام 1326 هجری قمری با حضور 86 نفر از نمایندگان مجلس و با 76 رای به تصویب رسید و بدین ترتیب بند از پای مطبوعات برداشته شد و روزنامهها توانستند برای نخستین بار بدون سانسور منتشر شوند