کتابخانه مجازی ادبیات

سرزمینی که اکنون بلوچستان نام دارد به اسم «مکا» مشهور بوده که یونانی‌ها آن را «گدروزیا» نامیدند.در زمان قدیم در سرزمین بلوچستان باتلاق بسیار وجود داشت و «اراینا» در زبان سانسکریت به معنی باتلاق است و برخی معتقدند از ترکیب این دو کلمه با کلمه «مکا» کلمه‌ای پدید آمد که به مرور زمان به «مکران» تبدیل شد. واژه بلوچستان نیز از زمانی اطلاق شد که بلوچ‌ها در آن سکونت کردند. بلوچ ها یكی از اقوام اصیل و شناحته شدة ایرانی هستند ، كه به زبان بلوچی ( كه از نزدیكترین خویشاوندان زبان فارسی است ) تكلم می كند و بیشترین جمعیت آنان در سه كشور ایران ، پاكستان و افغانستان بسر می برند .بیشترین جمعیت استان سیستان و بلوچستان را بلوچها تشكیل می دهند و بافت اجتماعی آن قبیله ای و طایفه ای است. همه اقوام ایرانی با توجه به اشتراكات فرهنگی دارای خصلت های اجتماعی مشابهی هستند . اما در عین حال بخاطر تأثیر پذیری از شرایط خاص محیطی و قومی خود تفاوتهایی نیز در خصلتها، باورها و آداب و رسوم آنها مشاهده می شود كه ویژگی های خاص هر قومی را تشكیل می‌دهد .

(از مجموعۀ 15 جلدی) کتاب حاضر، دربردارنده‌ی دفتر سوم از جلد چهارم مجله‌ی "فرهنگ ایران‌زمین" و مشتمل بر مقالات مختلفی است در حوزه‌ی تاریخ، زبان، اقتصاد، ادبیات، فرهنگ، دین و آثار و متون مختلف ایرانی که با عناوینی از این قبیل به چاپ رسیده است: گردآوری مکاتبات تاریخی ایران / دکتر هانس روبرت رویمر؛ مقدمه بر رساله بیان اعتقاد اهل سنت / محمد خوانساری؛ بیان اعتقاد اهل سنت (متن فارسی) / ابوحفض نسفی؛ فضل الله بن روزبهان خنجی/ محمدامین خنجی؛ گوهرنامه (متن فارسی) بکوشش منوچهر ستوده / محمد بن منصور.

کتاب «تعداد نفوس ارض اقدس و شهر مشهد» که آمار خانه به خانه محلات شش‌گانه مشهد در سال 1295 ـ 1296 هجری قمری است، در زمان حکومت رکن‌الدوله برادر ناصرالدین شاه قاجار در خراسان فراهم آمده است. مدیر و راهبر آمارگیری یکی از دولت‌مردان دانش‌آموخته مدرسه دارالفنون به نام «زین‌العابدین میرزای قاجار» بوده است. مؤلف در معرفی این کتاب نوشته است: «این کتابی است مشتمل بر عدد و سکنه مشهد رضوی مفصلاً و مشروحاً از مرد و زن، کوچک و بزرگ، پیر و جوان، کور و بینا، فقیر و توانگر، عارف و عامی، گمنام و نامی، با ضبط جمیع حرفه‌ها و صنعت‌ها و عدد منازل و مساکن ایشان که بر حسب امر قدر قرر اقدس همایون شاهنشاه جمجاه فریدون‌فر ابوالمظفر .... نواب مستطاب اشرف ارفع والا رکن‌الدوله ..... فراهم آمده و مرتب گشته .... در سال فرخنده فال «بارس ئیل» خجسته تحویل ....».

حقیقت این است که در کتاب تاریخ بیهقی آگاهی‌های ارزنده‌ای از تاریخ سیاسی و اجتماعی عصر غزنویان وجود دارد که جای آن در دیگر کتاب‌ها خالی است و هرگز نمی‌توان از آنها غافل ماند؛ اما لطف کار بیهقی در الفیق تاریخ و ادب است. کوشش نویسندگان در این کتاب بر آن بوده تا این روح ادبی ـ تاریخی کتاب، چنان‌که هست بر جای بماند. در این گزیده متن «تاریخ بیهقی» تصحیح دکتر علی اکبر فیاض، چاپ دانشگاه فردوسی مشهد که منقح‌ترین و کامل‌ترین متن بیهقی است، مبنای کار بوده است.