این کتاب نخستین تألیف در تحقیق در فن مقامهنگاری در فارسی است. فن مقامهنگاری نخستین بار در اواخر قرن چهارم در ادبیات عرب پیدا شد و از قرن ششم میان انواع نثر فارسی جای گرفت و در قرنهای بعد، محل نظر و مورد توجه ادبا و سخنسنجان فارسی واقع شد و بدینگونه فنی مخصوص و مشترک، میان دو زبان عربی و فارسی ایجاد و تکمیل گردید. مشهورترین مقامهنگاران دو دسته بودهاند؛ دسته اول کسانی که ایرانی محسوب میشوند مانند بدیع الزمان همدانی و دیگر قاضی حمیدالدین که یگانه مقامهنگار مشهور ایرانی است. اما دسته دوم نیز کسانی بودهاند که به تشویق شخصیتهای ایرانی به نگارش مقامات پرداختهاند؛ مانند حریری که مقامات خود را به پیشنهاد شرفالدین انوشیروان به رشته تحریر کشیده است. در این کتاب درباره مقامهنویسی و مقامهنویسان و اندازه و حدود سازگاری زبان فارسی با فن مقامهنگاری بحث شده است.
معروفترین مقامه نویس عرب، ابومحمدقاسم بن محمد بن عثمان حریری بصری است که حدود سال446 ق در روستای "المشان" نزدیک بصره به دنیا آمد. مقامات حریری پنجاه مقامه دارد و نگارش آنها در سال 495 آغاز شد و در 504 به پایان رسید. حریری ظاهرا مقامات را به تشویق انوشیروان بن خالد وزیر سلطان محمود بن محمد ملکشاه سلجوقی و المسترشد خلیفه عباسی نوشت. قهرمان مقامههای حریری شخصی خیالی دیگری به نام الحارث بن همام است. حریری هر مقامه را از قول و روایت او با عبارت "حدثنی الحارث بن همام" آغاز میکند. راوی مقامه ها "حارث بن همام" خود حریری است. موضوع اصلی مقامات حریری، ماجراهای چرب زبانیها و مال اندوزیهای ابوزید است. موضوعات فرعی دیگری چون: وعظ ، نصیحت، تشویق به نیکوکاری، پرهیز از دنیاپرستی نیز در خلال چندین مقامه از جمله مقامه های اول دوم یازدهم و بیست و یکم و بیست و پنجم دیده میشود. به هنگام بررسی سبک مقامات حریری به محورهای زیر میتوان اشاره کرد: الف: شیوه تصنع و تکلف در نثر نویسی ب: تسلط او در بهره گیری از توانایی های زبان ج: هنرنمایی در ارائه زبان و نثر آهنگین برای شناساندن ناهنجاریهای اجتماعی د: کاربرد شعر در لابه لای نثر. مقامات حریری به تمام زبان های اروپایی ترجمه شده است کهن ترین ترجمه آن به فارسی در سال 662 ق از سوی مترجمی ناشناس صورت گرفته است که به اهتمام دکتر علی رواقی تصحیح و چاپ شده است.