کتابخانه مجازی ادبیات

در این کتاب کوشیده شده تا درباره نکاتی درباره حافظ و شعر او بررسی صورت گیرد؛ از قبیل: بیان روند زندگانی حافظ برگرفته از متون و منابع معتبر علمی و تاریخی با استفاده از اشعار شاعران نوپرداز معاصر؛ نگاهی به ابعاد و زوایای شخصیت حافظ؛ چرایی تفأل به حافظ و چگونگی تفأل‌زدن؛ تدوین فصلی با نام فرهنگ واژگان اشعار حافظ با بیش از دوهزار واژه؛ فراهم کردن فرهنگ اشارات و تعبیرات عرفانی اشعار حافظ با بالغ بر پانصد واژه.

کتاب «کشف المحجوب» که در واقع پرده‌گشای اسرار حیات و درون گروهی از عاشقان و شیفتگان جمال محبوب ازلی و ابدی است، جلوه‌گاه ایمان و ذوق و دانش بزرگمردی است که گرچه شرح کاملی از احوال وی در دست نیست، ولی همین اثر عظیم نماینده وسعت اطلاعات او در علوم قرآنی و احادیث و عرفان است. در این کتاب خلاصه‌ای گویا از شرح زندگی افراد مندرج در کتاب «کشف المحجوب» هجویری ارائه شده و علاقمندان و عرفان‌پژوهان را در شناخت هرچه بهتر مندرجات کتاب به‌ویژه شخصیت عارفان و مشایخ راهنما است.

تذکره خلاصه الاشعار (تأليف 975-1016) از تذکره‌هاي ارزشمند ادبيات فارسي و حاصل کوشش‌هاي چهل ساله تقي‌الدين کاشاني ملقب به "ميرتذکره" است. اين اثر نمايانگر سير تحول و تطور شعر فترسي از قرن چهارم تا روزگار مؤلف (اواخر قرن دهم و اوايل قرن يازدهم) مي‌باشد. نظر به اهميت و ضرورت احياي تذکره خلاصه الاشعار به نحوه بازيابي کامل‌ترين صورت از اين تذکره اشاره کرديم و از آنجا که اولين کار در احياي اين اثر معرفي تفصيلي دستنويس‌هاي موجود از آن و بيان ارزش و اهميت هر يک از آنها است، در دو بخش به معرفي دستنويس‌هاي اين اثر پرداختيم که به صورت پراکنده در داخل و خارج از ايران معرفي شده‌اند و نتيجه آنکه متوجه شديم دستنويس‌هاي موجود در ايران (شامل 22 دستنويس) اغلب مطالب تذکره را، جز رکن دوم و چهارم دارد. چنين برمي‌آيد که کامل‌ترين صورت تذکره در خارج از ايران، بايد نسخه بلاند (ليندزيانا) باشد با اين توضيح که اين دستنويس فاقد رکن چهارم است. البته آگاهي ما از نسخه‌هاي خطي موجود در خارج از ايران (شامل 14 دستنويس) با توجه به آنچه در فهرست نسخه‌هاي خطي مربوط نوشته شده، به دست آمده است؛ بديهي است بررسي جامع اين نسخه‌ها ممکن است به يافتن رکن چهارم نيز بينجامد که در آن صورت مي‌توان با تصحيح آن، انتظار فراهم آمدن اين تذکره ارزشمند را داشت.

تقي‌الدين کاشاني (943-1022/1024 ق)، ملقب به مير تذکره نويسنده صاحب نظر و پرکار عهد صفوي و مؤلف تذکره نامي خلاصه‌الاشعار و زبده الافکار (975-1016 ق) است. وي برخلاف ديگر تذکره نويسان، در آثارش شرح مستقل از احوال خود بيان نکرده و جز گويه‌هايي پراکنده، اطلاع چنداني از وضعيت و احوال خود در خلاصه‌الاشعار و ديگر آثار به جا مانده‌اش به دست نداده است؛ از اين رو نامه‌هاي بازيافته اين نويسنده سخت کوش و مهجور عهد صفوي که به برخي دوستان، سلاطين و صاحبان مناصب نوشته است زواياي تاريکي از زندگي او را روشن مي‌کند که بيان شرح احوال تقي کاشي و تبيين ويژگي‌هاي نثر دوره صفوي به خصوص در حوزه نامه‌نگاري، اهميت ويژه‌اي دارد؛ از اين رو در اين پژوهش ضمن تصحيح اين نامه‌ها، به بررسي ويژگي‌ها و مطالب آنها مي‌پردازيم.