کتابخانه مجازی ادبیات

لویس کوزر در زبان انگلیسی دست به ابتکار جالبی زده است؛ او مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی را مانند نقش، پایگاه، فرهنگ و ...، به جای اینکه با زبانی خشک و کسل‌کننده متعارف جامعه‌شناسان بیان کند، آنها را با قطعاتی از ادبیات جهان توضیح می‌دهد. پیروی از این روش در بررسی دیوان نظامی گنجوی در این کتاب انجام گرفته است. این کتاب در واقع پایان‌نامه نویسنده است که به راهنمایی دکتر اسعد نظامی انجام گرفته است. در واقع در این کتاب بخش‌هایی از کتاب «جامعه شناسی» کوزر ترجمه شده و برخی از مفاهیم اجتماعی در خمسه نظامی تبیین شده است.

تاریخ ادبیات از قالب‌های فکری نویسنده در پیوند با ساختارهای جمعی محیط او سخن نمی‌گوید، سبک کار او را با تحولات اجتماعی و اقتصادی زمان او در ارتباط قرار نمی‌دهد، مکانیسم‌های آفرینش هنری را در آثار او به تحلیل نمی‌گذارد، اندیشه‌های او را در بستر زمان جای نمی‌دهد، رابطه آن را با تفکر رایج، نظام حاکم، با خواست‌های زمان، با منافع طبقات اجتماعی نشان نمی‌دهد. این بخش از ادبیات را جامعه‌شناسی ادبی به عهده می‌گیرد. این کتاب در چهار بخش اصلی اصول و روش، تولید، توزیع و مصرف به زوایای مختلف جامعه‌شناسی ادبیات پرداخته است.

جامعه شناسی ادبیات به کدام نیاز پاسخ می گوید؟ نیاز معرفتی و عقلانی یا نیاز حسی و زیبایی شناختی؟ با وجود آنکه این حوزه مطالعاتی حاصل تامل و جستجوگری در دو قلمرو جامعه شناسی و ادبیات است، اما نه منحصر به شرح دشواری های فنون ادبی است و نه یافته های پژوهشهای تجربی جامعه شناسانه. جامعه شناسی ادبیات، پیوند متوازن عشق و معرفت را ممکن می سازد و مشتاقان این طریق را با تجربه زیسته شان فرا می خواند.در چنین فضایی است که صفحات و سطور این کتاب رقم خورده و گره خوردگی عصیان دل و نظم اندیشه را به نمایش می گذارد. کتابی که تلفیقی ناخودآگاه از تجربه های حسی نامنتظر و آموزه های قاعده مند جامعه شناسی. منظومه ای که شور توامان آموختن و دل سپردن دارد.