بعد از کودتای 1299 تاریخ ایران وارد مرحله دیگری از حیات خود شد. دورهای که هر روزش نمایانگر دخالتهای ابرقدرتها در امور سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ما بوده است. دولتهای سرسپرده به مطامع غرب، در طول تاریخ معاصر عامل اجرایی این سیاستهای استعمارگرانه بودند. این کتاب مروری است بر زندگی سیاستهای علی امینی یکی از چهرههای معروف وابسته به قدرتهای استعماری در ایران. وی از ابتدای شروع زندگی سیاسی خود تلاشش در راستای سمتوسو دادن ایران به طرف آمریکا و انگلیس بوده است. علی امینی ریشه در خاندان قاجار دارد و در مقاطع حساس تاریخ معاصر ایران به کمک سیاستهای خارجی شتافته است. او پس از عبور از مراحل گوناگون سیاست و گذشتن از مشاغل وزارت، به نخستوزیری برگزیده شد و در همین مدت نسبتاً کوتاه صدارت با نطقهای آتشین بگیرد و ببندهای بیسابقه عدهای از رجال سیاسی، اداری و نظامی و جنجالهای فراوان و پر سروصدایی برانگیخت و همین کارهای فوقالعادهاش، خوراک برای مطبوعات داخلی و سوژههای مهمی را برای جراید و مجلات خارجی فراهم آورد.
لاهیجان امروزه یکی از شهرستانهای استان گیلان است، اما بنا بر پیشینۀ تاریخیاش، روزگاری بر شهرها و آبادیهای شرق گیلان و غرب مازندران، نقش مرکزیت داشت و قریب به اتفاق این مناطق بخشی از لاهیجانِ تاریخی محسوب می-شدند. مرکزیت این شهر به¬ویژه از زمان خاناحمد گیلانی و حضور شاعران و هنرمندان نامی در دربار او، دست¬کم از عصر صفوی، این شهر را زبانزد عام و خاص کرده است. تا جایی که برای پی بردن به بُعد علمی و ادبی آن، لازم است که پروندۀ بزرگانی چون سلًار دیلمی، مهیاردیلمی، یحیی دیلمی، شیخ زاهد لاهیجی، عبدالرزاق فیاض، حزین لاهیجی و... به دقت مطالعه شود. کتاب حاضر، پيرامون پيشينه تاريخي و فرهنگي لاهيجان و معرفي برخي از مهمترين بزرگان آن ديار و مشتمل بر سه بخش عمده است: بخش اول: در بيان تاريخ و جغرافياي عام لاهيجان، که آميزهاي است از ديلمان و گيلان. بخش دوم: در بيان تاريخ و جغرافياي خاص لاهيجان، بخش سوم: در تذکره علماء و شخصيتهايي که به نحوي با اين منطقه در ارتباط بودند.
اسپاروی به تصور اینکه یکی از شاگردان مستعدش ممکن است روزی به مقام های عالی سیاسی در ایران دست باید از همان ابتدا به پرورش استعداد او در راستای منافع کشور خود میپردازد و سعی میکند به او بقبولاند که خیر و صلاح جهان به خیر و سعادت نژاد آنگلو ساکسن بستگی دارد. مؤلف از رسم “مداخل” در ایران، این عرف ناشایست عصر بی خبری به وضوح و اجمال سخن میگوید و زنجیره آن را از شاه تا رعیت بازگو میکند و وضع فروش مشاغل مهم دولتی را یکی از عوامل خرابی ملک و ملت میشمارد. اسپاروی از مشهوراتی که دیگر سیاحان شرح دادهاند، دوری گزیده و آنچه بیان نموده تا حد زیاد بدیع و تازه است. او تنها به شرح وقایع بسنده نمیکند بلکه با ایجاز پر معنی به تحلیل رویدادها میپردازد و برخلاف بعضی از سیاحان به تحسین شیوه زندگی و مشی زن ایرانی میپردازد و او را محور زندگی خانواده میداند که تنها امید و آرزوی خود را در خوشبختی خانوادهاش جستجو میکند. نقش چادر را در زندگی اجتماعی زن ایرانی واجد اهمیت بسیار دانسته و آن را ته بند اسارت، بلکه نشان آزادی و مجوزی برای ورود او و شرکت او در فعالیتهای اجتماعی میشمارد و به ذکر مثالهای چندی از شرکت زنان در اعتراض های اجتماعی میپردازد و از این طریق به تحسین زیبایی طبیعی فوق العاده زن ایرانی مینشیند.
دکتر مظفر بقایی کرمانی (1366 ـ 1290) یکی از بحثانگیزترین چهرههای سیاسی ایران بوده است. اسناد کتاب دوجلدی مربوط به دکتر مظفر بقایی، از شهریور 1328 آغاز شده است. در این ایام، عمر دوره پانزدهم مجلس شورای ملی خاتمه یافته و نمایندگان آماده انتخابات دوره شانزدهم شدند. آخرین سند جلد دوم این مجموعه، با سند آبان 1357 پایان یافته است. در این سند گزارش ساواک از حزب زحمتکشان و نظر اعضای این حزب نسبت به دکتر بقایی در این مقطع مشخص شده است. این اسناد دربردارنده مکاتبات و گزارشهای فرمانداری، شهربانی، ستاد ارتش، رکن دوم، ساواک و ... از فعالیتهای دکتر مظفر بقایی است. اسناد این کتاب تنها گوشهای از فعالیتهای دکتر بقایی است که از دید مراکز گزارشکننده مخفی نمانده، در حالی که بسیاری از فعالیتها به سرانجام رسیده و آنها از کموکیف آن بیخبر ماندهاند.
دکتر مظفر بقایی کرمانی (1366 ـ 1290) یکی از بحثانگیزترین چهرههای سیاسی ایران بوده است. اسناد کتاب دوجلدی مربوط به دکتر مظفر بقایی، از شهریور 1328 آغاز شده است. در این ایام، عمر دوره پانزدهم مجلس شورای ملی خاتمه یافته و نمایندگان آماده انتخابات دوره شانزدهم شدند. آخرین سند جلد دوم این مجموعه، با سند آبان 1357 پایان یافته است. در این سند گزارش ساواک از حزب زحمتکشان و نظر اعضای این حزب نسبت به دکتر بقایی در این مقطع مشخص شده است. این اسناد دربردارنده مکاتبات و گزارشهای فرمانداری، شهربانی، ستاد ارتش، رکن دوم، ساواک و ... از فعالیتهای دکتر مظفر بقایی است. اسناد این کتاب تنها گوشهای از فعالیتهای دکتر بقایی است که از دید مراکز گزارشکننده مخفی نمانده، در حالی که بسیاری از فعالیتها به سرانجام رسیده و آنها از کموکیف آن بیخبر ماندهاند.