به منظور شناساندن نقش هنر اصفهان در تمدن جهان و نشان دادن آثار هنری مختلفی که در موزههای گوناگون جهان و مجموعههای خصوصی افراد نگهداری میشود، کتاب «شاه عباس و هنرهای اصفهان» نوشته آنتونی ولش ترجمه شده است. در ادامه دو نوشته آموزنده و زیبای زندهیاد محیط طباطبایی و دکتر اسلامی ندوشن آورده شده که درباره سهم اصفهان در فرهنگ جهان و بهار در اصفهان است. در پایان نیز با استفاده از جزواتی که اداره کل باستانشناسی و فرهنگ عامه درباره آثار تاریخی اصفهان منتشر کرده بود، شرح مختصری درباره یکایک آثار تاریخی اصفهان تهیه و به آخر کتاب افزوده شده است.
در اثر حاضر تلاشی شده اوضاع و احوال اصفهان از جمله مراحل شکلگیری، توسعه، آبادانی، مشخصات جغرافیایی، اوضاع اجتماعی ساکنان آن و کیفیت زندگانی طبقات مختلف مردم و آداب و رسوم و نحوه گذران اهالی و چگونگی تحولات و سوانح و پیشامدهای تاریخی آن در روزگار گذشته از زاویه نگاه گروهی از سیاحان خارجی نشان داده شود .تعداد جهانگردانی که توصیف اصفهان از زبان آنها در این کتاب آمده 58نفر میباشند که نخستین آنها ابن حوقل و آخرین فرد میرزا سراج است . در ابتدای هر قسمت نیز شرح حال کوتاهی از زندگی، تحصیلات، مقام و موقعیت، هدف مسافرت یا ماموریت و خط سیر آنها در ایران و دیدگاهشان از ایران و ایرانی ذکر شده است .فهرست منابع، اسامی اشخاص و مکانها صفحات پایانی را به خود اختصاص داده است .از جمله مسافران مورد استناد در این کتاب عبارتاند از :ابن حوقل، ابودلف، ناصرخسرو، مارکوپولو، ابن بطوطه، کنتارینی، باربارو، برادران شرلی،
هر سفر دل بستنی است و دل کندنی که یکی از پی دیگری میآید و همین تسلسل و تداوم دلبستنها و دلکندنهاست که شورانگیزی سفر را موجب میگردد. خصوصیت دیگر سفر آن است که در ورای تازگیهایش مینماید که تازهای نیست؛ با همه تفاوت اقلیمها و منظرهها، طبیعت همهجا به هم شبیه است و انسانها نیز به هم شبیهاند، هر چند در زبان یا سیما یا رنگ پوست متفاوت باشند. این کتاب دربرگیرنده یادداشتهای سفر استاد اسلامی ندوشن است که از سفرهای خود به افغانستان، دانمارک، ترکیه، پاریس، نیشابور، اصفهان، لندن، ایتالیا و بلغارستان به نگارش درآوردهاند. اطلاعات تاریخی و ادبی و فلسفی که در لابلای سطور کتاب نهته است، از آن چیزی فرای یک صرفا سفرنامه ساخته است که خواننده را در سیری تاریخی و فرهنگی به ماورای آنچه اکنون در آن سرزمین هست میبرد.
این کتاب دربرگیرنده گزیدهای از اشعار شیخ سعدی و خواجه حافظ شیرازی به انتخاب ناصرالدین شاه و با خط زیبای میرزا رضای کلهر است که در سال 1289 به نام «منتخب السلطان» به چاپ رسیده است. این اثر زیبا بعد از گذشت 120 سال در سال 1368 به اهتمام کتابخانه مستوفی و با مقدمه زندهیاد محیط طباطبایی به صورت عکسبرداری انتشار یافته است. ض