کتابخانه مجازی ادبیات

سالهای سال است ایرانیان، پیرو جوان و خرد و کلان هر آنگاه که مشکلی یا غمی دارند، عزیزی در سفر، امر خیری در پیش یا قصد انجام کاری، از دیوان حافظ استشاره می‌کنند و بدان تفال می‌زنند.متاسفانه در بین عامه مردم و گاه در میان دانش آموزان و دانشجویان چه بسیار بوده و هستند که حافظ را می‌خوانند، ولی در فهم پاره ای کلمات و مفاهیم آن در می مانند و منبعی که آنان را در حل مشکل یاری کند وجود ندارد و برای همگان هم امکان دسترسی به مآخذ گوناگون و عمده یا مراجعه به حافظ شناسان و حافظ فهمان نیست و جای فرهنگی اختصاصی که بتواند مددکار این خوانندگان باشد خالی بود. کتاب حاضر به همت و کوشش شخصی تهیه شده که به قول خود، از اوان کودکی و نوجوانی با قرآن و بوستان سعدی و دیوان حافظ آشنا و مانوس بوده است و طی مراجعه به ماخذ گوناگون و مسافرت به بلاد مختلف و مطالعه در آثار فرهنگی و اسلامی، حاصل یادداشتهای خود را در اختیار خوانندگان قرار داده است.

شعر حافظ جلوه ‏ها و جنبه‏ های متفاوتی دارد که تاکنون حافظ شناسان و حافظ پژوهان‏ از دیدگاه ‏های مختلف به بحث و بررسی آن پرداخته‏ اند.اما-هم‏چنان‏که از مقاله‏ های‏ ماهنامه‏ ی حافظ پیداست-هنوز دفتر حافظ شناسی بسته نشده است،چون‏که شعر حافظ دفتر زندگی است و زندگی با مظاهر مختلف و جلوه‏ های متفاوتش همواره ادامه دارد،در نتیجه ماجرای شعر حافظ نیز پایان‏ ناپذیر است. از نظر سیاسی عصر حافظ یکی از ناآرام‏ترین و آشفته‏ ترین دوران‏ های تاریخ کشور ماست.«مقارن عصر کودکی او در ایران بلکه‏ در جهان اسلام ملوک الطوایفی حاکم بود و هر سرزمین به دست خاندان حکومت‏گیری اداره‏ می‏شد.»امیران یکی پس از دیگری می‏ آمدند و ستم می‏کردند و پس از چند صباح به دست‏ خون‏خواری دیگر واژگون می‏ شدند.در قرن‏ هشتم ده پادشاه در شیراز به حکومت رسیدند. دورانی که خون‏ریزی و توحش بیداد می‏کرد و ریا و تظاهر همه‏ ی بافت‏ های اجتماعی را فاسد کرده بودو فساد همه ‏ی افراد و طبقات مردم را فراگرفته بود.می‏توان گفت«نابسامانی‏هایی را که فتنه ‏ی مغول تحت لوای حکومت ایل خانان‏ بر ایران تحمیل کرد،در قرن هشتم زیر نفوذ مذهب منحط و مصلحتی آن روزگار به اوج خود رسید». در دوره حیات شاعر، شاه شیخ ابو اسحاق نیز می زیسته است که گفته اند علاوه بر سیاست و دیانت ، اهل هنر نیز بوده است و به ادب شیفتگی می نموده است.او در 744 ه.ق. خود را پادشاه نامید و سکه زد و خطبه خواند. این پادشاه مردی خوشگذران و سهل انگار و ضمنا شیفته آثار هنری و ادبی بود. شاه شیخ ابو اسحاق در دوره حکومت خود بیش از همه و همیشه با امیر مبارزالدین محمد مظفری زد و خورد داشت.امیر مبارزالدین حاکم یزد و کرمان بوده و رقیب و مخالف شاه شیخ ابو اسحاق که درسالهای 749 و 751 و 753ه.ق.با او جنگ نمایان کرده است. حافظ در غزل‏های مختلفی از دگرگونی‏ اوضاع سیاسی و اجتماعی و ناسازگاری روزگار و سقوط ارزش‏ها گله و شکایت می‏کند. هم‏چنین یکی از بهترین نمونه‏ های آن‏ شکواییه ‏ای است با مطلع: یاری اندر کس نمی‏بینیم یاران را چه شد؟ دوستی کی آخر آمد؟دوست‏داران را چه شد؟

کتاب السیره الفلسفیه مشتمل بر بیان سیرت و روش فیلسوفان و دفاع از طریقه ی زندگی علمی و عملی شخصی زکریای رازی است. رازی در کتاب خویش از روش و سیرت علمی خود دفاع کرده و بر این باور است رساله ی سیرت فلسفی پاسخی روشن است به کسانی که دانشمندان را فقط به خاطر آنکه از امکانات مادی حاکمان استفاده کرده و رساله ای را به نام آنان کرده اند. رازى در اين كتاب نه تنها از روش و سيرت علمى خود دفاع كرده، بلكه نشان داده است كه روش عادلانه و سيرت فاضلانه دانشمندان و فيلسوفان در برابر اربابان قدرت و خداوندان مال و مكنت چگونه بايد باشد و رساله سيرت فلسفى، پاسخى گوياست به كسانى كه بزرگان و دانشمندان بزرگ را فقط به‌خاطر آنكه از امكانات مادى اميران و حاكمان استفاده كرده و كتاب يا رساله‌اى را به نام آنان كرده‌اند، تشنيع مى‌كنند. موضوع كتاب، چنان‌كه ظاهر عنوان آن مى‌نمايد، تنها شرح آراى اخلاقى محمد بن زكرياى رازى نيست، بلكه اهميت خاص آن از اين بابت است كه رازى در آن از شخص خود گفتگو مى‌كند و از سيره خويش و پسنديده بودن آن مدافعه مى‌نمايد؛ چه اين دانشمند حكيم پس از رسيدن به مراحل شيخوخيت، كسانى را ديده است كه منكر مقام فلسفى او بوده و سيره اخلاقى او را مورد سرزنش و انتقاد قرار مى‌داده‌اند.....

این کتاب که با نام «کلیات جغرافیا» برای محصلین سال چهارم متوسطه نگاشته شده، در ترتیب و تألیف آن کوشیده شده روش علمی جدید جغرافیا مرعی باشد و رؤوس مسائل کلی این علم در آن بیان شود. در این کتاب ابتدا تاریخ اکتشافات جغرافیایی عنی اینکه هر نقطه از نقاط زمین در چه تاریخی معلوم متمدنین گردیده و چه اقوام و مردمانی در راه شناساندن آن رنج برده و چگونه باحوال راه‌ها و بلاد معرفت حاصل شده و بین ملل مختلف ارتباط و رفت‌وآمد و دادوستد برقرار گشته است، بیان شده است. در ادامه تاریخ علم جغرافیا یعنی شرح ترقیات این علم از لحاظ مظع مقدمات علمی جغرافیا و تکمیل نقشه‌برداری و نقشه‌کشی و تألیف کتب جغرافیایی تبیین شده است.