کتابخانه مجازی ادبیات

اثر حاضر پژوهشی است درباره امپراتوری هخامنشی که آن را پرفسور هاید ماری کخ پژوهشگر آلمانی و استاد ایرانشناسی دانشگاه ماربورگ بر اساس 000/ 30 لوحه تخت جمشید فراهم آورده است .کتاب از پنج بخش تشکیل شده است .گفتار نخستین درباره ((ساتراپ‌های فرمانروایی هخامنشی)) است که در آن ویژگی‌ها و مشخصات یازده ساتراپ شناسایی و توصیف شده که عبارت‌اند از : ایلام، ماد(سگریته)، (پورش)، (مکه)، آراخوزیه (درنگینه)، آرییه ،پارت، باختریه (سغد، مرگینه، خوارزمیه)، گنداره، هند، سوریه، شارستان‌های دیگر .در بخش دوم شورش گوماته و نخستین پیکارهای داریوش تشریح می‌شود .بخش سوم با عنوان "درگاه شاه و تاسیسات تخت جمشید" متضمن اطلاعاتی است درباره شاه و عادات او، همچنین وضع درگاه هخامنشی که با آنچه نویسندگان یونانی نوشته‌اند تفاوت بسیار دارد .در بخش دیگر :برنامه‌مندی اپدانه تخت جمشید، کلاه‌های مادی و دیگر کلاه‌های باستانی، تحقیقی است درباره ساختمان‌های تخت جمشید و تعیین چگونگی ساخت آن‌ها .مباحث یاد شده با رویکردی باستان شناختی و تاریخ فرهنگی توصیف می‌شود .در پایان کتاب معنی واژه‌های دشوار و ترجمه آن‌ها آورده شده است .

کوروش بزرگ بنیان‌گذار و نخستین شاه هخامنشی به مدت سی سال بر نواحی گسترده‌ای از آسیا حکومت کرد. اما نبوغ نظامی و پادشاهی، یگانه وجوه شخصیت او نبودند. آنچه سیمای کوروش را از پس هزاره‌ها همچنان تابناک می‌دارد، ملایمت و حسن سیاست اوست. در بامداد پیروزی‌های بزرگ که هر فاتحی مرعوب درخشندگی و جلال فتوحاتش می‌شود، کوروش با چنان فروتنی و شفقتی در برابر دشمن ظاهر می‌شد که وی را ناگزیر از احترام می‌ساخت. در این کتاب در سیزده فصل به کوروش و زمانه او پرداخته شده است.

این کتاب حاوی اطلاعات جالبی درباره برخی آثار باستانی لرستان از جمله پل «شاپوری پل کشکان»، «پل دختر»، پل «گاومیشان»، قلعه خرم آباد، عمارت صخره ای «کبکان»، دژ تاریخی «مُنگره» و ... است و اشاره مؤلف به فروش اشیای عتیقه نیز جالب است؛ زیرا متوجه می شویم متجاوز از ۱۰۰ سال پیش غارت آثار باستانی لرستان شروع شده که متأسفانه هنوز هم ادامه دارد هر چند در مقیاس کمتری. لرستان یکی از مناطق باستانی ایران است که در چند هزار سال گذشته، همواره شاهد تمدن های درخشانی بوده است، آثار دهات، شهرها، جاده ها، پل ها و دژهای باستانی، همه گواه بر این مدعاست، اما با این حال، لرستان هنوز ناشناخته مانده و مسلم است شناخت آن و یا هر منطقه دیگر از این سرزمین پهناور، نیاز به مطالعه همه جانبه و همکاری متخصصین رشته های مختلفی چون باستان شناسی، تاریخ، مردم شناسی، جامعه شناسی، جغرافیا و ... دارد. چنان که باستان شناسان و مورخین می توانند از طریق حفاری و بررسی اسناد و مدارک به چگونگی روند تغییر و تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دینی کشورمان پی ببرند، در این رابطه، مطالعات مردم شناسی و جامعه شناسی برای شناخت اوضاع کنونی لرستان و برنامه ریزی های آینده ضروری است، چرا که هم اکنون شاهد تغییر و تحولات بزرگی در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دینی و ... هستیم و در مجموع می توان گفت که لرستان وارد عصر جدیدی شده که در مقایسه با یک قرن پیش کاملاً متفاوت است. تاکنون مطالعات باستان شناسی به طور بسیار محدود، فقط در چند محل صورت گرفته است، که در این میان، اطلاعات قابل ملاحظه ای درباره دوره پیش از تاریخ کسب کرده ایم، با این حال، هنوز مطالعات عمیق و گسترده ای در زمینه دوره تاریخی صورت نگرفته و آثار باستانی مربوط به عیلامیان، کاسیت ها، مادها، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان و دوره اسلامی که پیشینه تاریخی ما را تشکیل می دهند در انتظار کاوش و بررسی مانده اند، از طرفی مطالعات تاریخی به ویژه از آغاز دوره اسلامی به نسبت شواهد و مدارک موجود از قبیل کتاب ها، احکام، قباله ها، وقف نامه ها و سنگ نبشته های گورستان ها دقیقاً بررسی نشده اند. این رساله به وسیله یکی از مأموران قاجار تحت عنوان جغرافیای لرستان در سال ۱۳۰۰ ق. و گویا به فرمان ناصرالدین شاه نگاشته شده است. اصل رساله در کتابخانه ملی نگهداری می شود و چاپ فعلی از روی همین نسخه است.

اهمیت فرهنگ‌های لغت و اصطلاحات در تقویت مبانی زبان ملی و غنای آن بر کسی پوشیده نیست. این فرهنگ در دو نسخه خطی متعلق به مصحح چهار اصطلاح دارد که در نسخ خطی و چاپی این کتاب دیده نمی‌شود و همچنین در این چاپ 124 اصطلاح آمده که نسبت به تصحیح محمود کتیرایی، 16 اصطلاح اضافی را داراست. این کتاب افزون بر فرهنگ اصطلاحات، بیان‌کننده بسیاری از رفتار و کردار و روابط افراد مختلف اجتماع است و یکی از منابع شناخت فرهنگ ملی محسوب می‌شود. این کتاب کوچک تاکنون به نُه اسم و به نفر نسبت داده شده است: میرزا آقا، میرزا حبیب‌الله لشکرنویس، شریعتمدار تبریزی.