کتابخانه مجازی ادبیات

نویسنده در این کتاب تاریخ ایران و مطالب مربوط به آن را در سه دوره این ترتیب شرح داده است: دوره اول از آغاز تاریخ ایران تا دوره استیلای عرب؛ دوره دوم از استیلای عرب تا استقرار رژیم مشروطیت؛ دوره سوم از مشروطیت تا زمان نگارش کتاب.

این کتاب پژوهشی است مختصر و گذرا بر تاریخ 167 ساله مطبوعاتی در ایران (سال 1211 تا 1378 شمسی) از روزنامه کاغذ اخبار (1253 هجری قمری مطابق با سال 1832 میلادی و سال 1211 شمسی) تا نشریات منتشره در سال 1378 شمسی، از مرحله نگارش خطی روزنامجات به‌وسیله «قلم نیش و دوات» و با داشتن کمترین امکانات در سال 1211 شمسی تا بهره‌گیری از کامپیوتر و پیشرفته‌ترین امکانات تکنولوژی و در نهایت انتشار نشریات الکترونیکی و قرارگرفتن آنها بر صفحه شلکه‌های اطلاع‌رسانی جهانی.

تاریخ روزنامه‌نگاری از سرگذشت جامعه، دگرگونی‌ها و پیشرفت‌های فنی به‌ویژه در کار چاپ، شبکه ارتباطی، شرایط اقتصادی، تحول زبان و بسیاری چیزهای دیگر جدایی‌ناپذیر است. در ابن کتاب به پیدایش روزنامه‌نگاری فارسی از آغاز تا قتل ناصرالدین شاه پرداخته شده است. بخش اول این کتاب خواننده را با سیر ارتباط و پیام در جامعه ایران آشنا می‌کند و پیشینه‌ای از کار چاپ در جهان فرهنگ ایرانی به دست می‌دهد. در بخش دوم و در شش فصل به روزنامه‌نگاری ایران از آغاز به سال 1252 تا قتل ناصرالدین شاه پرداخته شده و بخش سوم ویژه روزنامه‌های فارسی چاپ خارج است.

بخش بزرگی از اسناد این کتاب، نسخه اصلی و به امضای میسپو با نصرت‌الدوله فیروز و شمار درخور توجهی هم به خط دومی است که حتی نسخه دوم اغلب این سندها در سازمان اسناد ملی ایران یافت نشده است. علت نیز روشن است. منشی نصرت‌الدوله در این‌باره نوشته است: «مکاتبات را نصرت‌الدوله شخصا دیکته می‌کرد و من می‌نوشتم و بعد آنها را به یک ماشین‌نویس مخصوص می‌دادم که در سه نسخه ماشین کند. نامه‌های ماشین‌شده با شماره مخصوص که دفتر وزارتخانه خبر نداشت، در دفتر خود من پس از امضای وزیر برای دکتر میلسپو ارسال می‌شد». نامه‌های برگشت نیز چنین وضعی داشته است. از همین می‌توان اهمیت سندهای مجموعه نصرت‌الدوله و منحصربه‌فردبودن بیشتر آنها را دریافت.