کتابخانه مجازی ادبیات

دین زرتشت و نقش آن در جامعه ساسانیان، تألیف فرشته عبدالهی، همان‌طور که از نامش پیداست به بررسی جایگاه دین زرتشت و دستگاه حکومتی ساسانیان اختصاص دارد. مؤلف با روش توصیفی و با استناد به برخی آثار تاریخی و کتاب‌های پژوهشگران در این زمینه، متن خود را نگاشه است. کتاب از نظر ساختار بر دو قسمت است که هر قسمت نیز بخش‌‎هایی دارد. در قسمت نخست که مشتمل بر هشت بخش است، ابتدا در دو بخش، زندگی زرتشت (زمان و مکان او) و تصویری از او از پرتو دیدگاه‌‎های سنتی ارائه گردیده است. دو بخش دیگ، قدیمی‌ترین بناهای مذهبی به‌جای مانده از زرتشتیان و بنای دخمه‌ها را مورد توجه قرار داده و در چهار بخش دیگر آن، مطالبی چند درباره عقاید دینی مادها، هخامنشیان و رسالت وی، محل و تاریخ ظهور زرتشت و تأثیر او بر اقوام مختلف از نظر گذرانده شده است. در قسمت دوم که دوازده بخش دارد، موضوع اصلی کتاب، یعنی نقش دین زرتشت در جامعه ساسانی بررسی گشته است. نقش دین زرتشت در شکل‌گیری جامعه ساسانی و پیوند این جامعه با دین زرتشت و انگیزه شاپور اول از اجازه دادن به مانی جهت تبلیغ کیش خود، موضوع سه بخش نخست است. نگاهی به عملکرد و نقش دولتمردانی همچون کرتیر، تنسر و نرسی و مواجهه با کیش زرتشت و کارهای آن‌ها جهت گسترش آن و همچنین چگونگی پذیرش دین و باورهای مذهبی به‌وسیله پادشاهان ساسانی، محتوای چهار بخش بعدی را تشکیل می‌دهد. نویسنده در بخش‌های هشتم تا یازدهم، نقش روحانیون زرتشتی در جامعه ساسانی، ظهور مزدک و آیین مهرپرستی و زروانیسم در این دوران و چگونگی مواجهه ساسانیان با این گرایش‌های جدید را بررسی کرده است. آخرین بخش این قسمت، به بررسی فرهنگ و تمدن در جامعه زرتشتی ساسانیان و تلاش شاهان این خاندان جهت رشد و بالندگی فرهنگ و تمدن ایران در این دوره اختصاص دارد.

کتاب نمونه های صنایع ظریفه ایران زمان هخامنشی و ساسانی در هندوستان و ارتباط آن با بودا و مذهب بودایی که توسط زهرا حسنی تالیف شده است. مولف در این رساله تلاش کرده ثابت کند شاهکارهای صنایع ظریفه که از قدیم در هندوستان باقیست کار استادان ایران زمان هخامنشی و ساسانی می باشد. در جنوب هندوستان نیز نمونه های صنایع ظریفه زمان صفوی باقی مانده است.

این کتاب، پژوهشی است براساس شواهد مهرشناسی عصر ساسانی که به بررسی مهرهای مربوط به چهار "سپاهبد" در آن عصر اختصاص دارد. سپاهبد به معنای فرمانده‌ی سپاه، منصبی نظامی بود که هریک در بخشی از قلمروی ساسانیان انجام وظیفه می‌کردند. بررسی این مهرها برای اواخر دوره‌ی ساسانی اهمیت به سزایی دارد. تا زمان خسرو انوشیروان، ایران دارای منصبی به نام "ایران سپاهبد" بود که از زمان انوشیروان تشکیلاتی شامل چهار سپاهبد جای این منصب را گرفت. مهرهای بررسی شده در کتاب بیش‌تر گل مهرهایی است که کالاها را با آن ممهور می‌کرده‌اند. این مهرها نام‌های سپاهبدان و عنوان‌های دقیق قلمروهایی که به آن‌ها واگذار شده بود و هم‌چنین عناوین اندک نظامی را که تاکنون ناشناخته بوده در اختیار می‌نهد. در پایان کتاب تصاویری از مهرهای بررسی شده و مشخصات آن‌ها آمده است.

مقاله حاضر معرفی و قرائت گورنوشته‌ای نویافته از منطقه بخنگ کازرون است. این گورنوشته از کتیبه‌های یادبودی اواخر دوره ساسانی و آغاز دوره اسلامی است. تاکنون تعداد بسیار زیادی گورنوشته در این منطقه یافت شده است. این کتیبه‌ها هم به لحاظ مسائل کتیبه‌نگاری و هم به سبب اطلاعاتی که درباره نوع تدفین به دست می‌دهند حائز اهمیت‌اند. خط این نوع کتیبه‌ها پهلوی کتابی است. این کتیبه شکسته شده است و به طور اتفاقی در کنار مسجدی در کازرون یافت شده است. نام خوانده شده بر روی این کتیبه «ماهبام» است.