نویسنده در این کتاب تهران را در طول تاریخ و در چهار بخش بررسی کرده است. بخش نخست مشتمل بر شش فصل بوده و در هر فصل مباحثی آورده شده که به شناخت خواننده از گذشته و پیشینه تهران یاری میرساند. در بخش دوم به شرح مشخصات جغرافیایی، جمعیت، محصولات و سایر خصوصیات یکصدویک روستایی که به کام تهران بزرگ رفته، از نام و نشان آنها تنها در کتابهای جغرافیا و تاریخ تصویر کمرنگی باقی مانده، پرداخته شده است. بخش سوم عمدهترین مطالب به مباحث سهگانه «آب، نان و امنیت شهری» تهران اختصاص یافته است. در بخش پایانی نویسنده کوشیده ضمن شناساندن مشکلات عمومی، طریقه رویارویی و برونرفت از تنگناها را نیز بنمایاند و راههایی که متضمن سلامت شهروند تهرانی در زندگیاش باشد را نشان دهد.
معرفی و شرح حال مشاهیری که از 5500 سال به این طرف بر صحنه تاریخ آدمی پدیدار گشته اند. رفتار و گفتار فرزانگان ، سراسر، حكمت آميز و براي همگان ، درس آموز است. اين كردارها و رفتار ها ، از آنان سيمايي پر فروغ ساخته است كه چونان مشعلي فروزان مسير علم و زندگي را نورباران مي كند. سرگذشت دل نشين اين فرزانگي ها در كتاب هاي مختلف به صورت پراكنده آمده است ؛ از اين رو ، تدوين ، دسته بندي و گلچين كردن آنها ضروتي است كه امر مطالعه را براي مشتاقان آسان مي سازد.
در مجموعه حاضر اطلاعاتی درباره موقعیت جغرافیایی، وجه تسمیه و پیشینه تاریخی 241 شهر ایران گردآوری شده است .در ابتدای کتاب، مطالبی درباره جایگاه جغرافیایی، ناهمواری ها، آب و هوا، پوشش گیاهی و زندگی جانوری سرزمین ایران، همچنین خاستگاه ایرانیان، نام ایران و پیشینه تاریخی این مرز و بوم آمده است .کتاب با عکس هایی از آثار تاریخی و مراکز دیدنی شهرهای شرح شده، همراه است.
این کتاب به چگونگی شناخت سنگهای گرانبها و دانشی که دانشمندان قدیم ایران از آنها داشتهاند میپردازد. همچنین به شرح کانیها، کانهها و موادمعدنی دیگر و همچنین بعضی اسفنجها، صدفها و سنگوارهها که قدما آنها را نیز در گروه سنگها طبقهبندی کردهاند، می پردازد. این کتاب شامل 11 بخش است : 1. کانیشناسی و سیر پیشرفت آن در ایران/ چگونگی پیشرفت علم کانی شناسی 2. کلیات کانیشناسی/ اعتقاد به سنگ های قدیمی/ کانیها در اشعار 3. کانیها 4. فلزات 5. کانهها- شبه فلزات 6. ئیدروکربورها 7. املاح 8. سیلیکاتها 9. مرجانها- اسفنجها- سنگوارهها و... 10. سنگهای ساختمانی 11. سنگهای افسانهای.
اکتشافات باستانشناسی و تحقیقات انجامشده در زمینه بهرهبرداری از معادن نشاندهنده این است که در کشور ما از هزاره پنجم قبل از میلاد بهرهبرداری از معادن رونق نسبی داشته است. اهالی این مرزوبوم نهتنها در این هزاره از مواد خام معدنی استفاده میکردهاند، بلکه آنها بودند که به نظر بعضی از متخصصین اولین مرتبه شروع به ذوب مس طبیعی و ذوب سنگهای مسدار نمودهاند. در این کتاب مختصری درباره پیشرفت علوم طبیعی گفتگو شده و سپس خلاصه نظرات قدما درباره کانیشناسی و سنگهای قیمتی تشریح میگردد. همچنین به چگونگی شناخت سنگهای گرانبها و دانشی که دانشمندان قدیم ایران از آنها داشتهاند میپردازد. شرح کانیها، کانهها و موادمعدنی دیگر و همچنین بعضی اسفنجها، صدفها و سنگوارهها که قدما آنها را نیز در گروه سنگها طبقهبندی کردهاند، از مباحث دیگر این کتاب هستند.