کتاب حاضر سیر شعر و ادب از دوره قبل از اسلام عرب تا پایان دوره عباسی و مقایسه افکار سعدی و متنبی و داوری میان دو شاعر نامی پارسی و تازی است. نویسنده کتای دکتر سید امیرمحمود انوار است و در سال 1380 توسط انتشارات انوار دانش منتشر شده است
آنچه در این کتاب فراهم آمده مجموعهای است از مقالات "دکتر محمدامین ریاحی" که با این عناوین به طبع رسیده است" :چون شکفتن گلها در باغ"، "نفوذ زبان و ادبیات فارسی"، "زبان کهن آذربایجان"، "آن هنر اصلی فردوسی"، "سال شمار زندگی فردوسی"، "پایداری حماسی"، "ریشه افسانههای زندگی فردوسی"، "یوسف و زلیخا"، "رباعی سرایی در ایران"، "دو یار زیرک"، "نجم رازی و مرصاد العباد"، "تربت شمس تبریز کجاست؟"، "کسایی مروزی"، "در مسلخ عشق"، "حساب سود و زیان در زبان فارسی"، "بوی جوی مولیان"، "نادرشاه و عالمآرای نادری"، "برگی از مظالم قزلباشها"، "فتحنامه ایروان"، "فریب فرنگ"، "ایران در چنگ روسیه"، "از چاپلوسیهای حاجی میرزا آقاسی"، "سند فروش شهر سلماس"، "نخستین سرشماری در ایران"، "گزارشی از آخرین سالهای استبداد "و "فریدون و شعر او ."یادآور میشود "دکتر ریاحی "از محققان عصر ماست .توجه وی بیشتر به نقد و تصحیح و احیای متون کهن فارسی بوده و از جمله مرصاد العباد (کتاب سال 1352)، مفتاح المعاملات، عالمآرای نادری و نزههالمجالس را چاپ کرده است .تحقیقات او درباره فردوسی، شاهنامه و غزلهای حافظ از اعتبار ویژهای برخوردار است .
این مجموعه دربرگیرندهی 65 مقالهی دومین همایش پژوهشهای ادبی است. این همایش در سال 1381 به همت مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس و با همکاری انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی و دانشگاه الزهرا برگزار گردید. مقالات عرضه شده در این مجموعه "زبان و ادبیات ایران باستان"، "ادبیات فارسی کلاسیک"، "ادبیات معاصر"، "زیباشناسی و بلاغت"، "نقد ادبی و ادبیات تطبیقی"، "زبان و ادبیات فارسی در خارج از مرزها"، "مطالعات زبانشناسی".
پروردگار دانا و توانا را سپاس که نگارنده را توفیق عطا فرمود تا این مقالت را نیز چون سه مقاله گذشته به شرح و تبیین اسم الله بیاراید و با عباراتی زیبا از تفسیر شیوا و دلربای کشف الاسرار و عده الابرار سخن را آغاز و با راز نیوشان نوای راز ساز کند و درّهای معانی را از دریای اسرار، با غواصی نظم پارسی و تازی به جلوهگاه معرفت ریزد به عقد ثمین انگیزد و بر گردن عروس سخن آویزد. سپس عقاید نحویان بصره و کوفه را درباره کلمه اسم و وجه اشتقاق آن بیاورد و نظر ادیبان و عارفان و مفسران بزرگ جهان را درباره معنای اسم و محل اشتقاق آن بیان دارد و بدین نکته جالب اشارت برد که، اگر چه نحویان مکتب بصره با دلایلی لغوی و صرفی کلمه اسم را از سمّو مشتق دانند ولی بعضی از مفسران عارف و عارفان مفسر نظری غیر از این دارند و معنای وسم یعنی داغ و نشانه را برای اسم آرند و در حقیقت نظر مکتب کوفی را در معنی لحاظ کنند. و آخر دعوانا ان الحمدلله.
بعد از دو مقاله استعاذه و نامهاي سوره مباركه حمد، نيكو مينمايد كه مقاله را در نوبت سوم، به گزيدهاي از ترجمههاي زيبا از سوره مباركه حمد والا و دلربا اختصاص دهم كه در تاريخ ادب پارسي قرآني نام بردارند. و در آغاز شمهاي از شرح حال و اثر اين ترزبانان سخن سنج را آورم تا ارزش آن آثار ارزنده نيكوتر جلوه نمايد و سپس به تطبيق تاريخي ترجمهها پردازم تا انشاالله تعالي محققان سخن سنج و زبانشناس را به كار آيد. از اين رو از سلمان پارسي به سورآبادي و نسفي و ميبدي و رازي و كاشفي و كاشاني و لاهيجي و سرانجام ترجمهاي تفسيرگونه به نثر و نظم از نگارنده پرداخته آمد تا چه قبول افتد و چه در نظر آيد.