رشیدالدین فضلالله همدانی طبیب، مورخ، وزیر، اندیشمند و سیاستمدار نامی ایرانی از بزرگانی است که تاریخنگاری بود و هم در روند رویدادهای تاریخی دستی داشت. او در مقام یک مدیر و سیاستمدار برجسته، تأثیر عمدهای در جریانهای سیاسی دورهای از تاریخ ایران داشته است. این کتاب به بررسی آیین کشورداری در عهد وزارت او میپردازد. ابتدا به اندیشه و مشرب رشیدالدین و رسم و راه او در کار کشورداری پرداخته شده، سپس به معرفی نهادها و بنیادهای اداری و اجتماعی زمان او پرداخته شده است.
لاهیجان امروزه یکی از شهرستانهای استان گیلان است، اما بنا بر پیشینۀ تاریخیاش، روزگاری بر شهرها و آبادیهای شرق گیلان و غرب مازندران، نقش مرکزیت داشت و قریب به اتفاق این مناطق بخشی از لاهیجانِ تاریخی محسوب می-شدند. مرکزیت این شهر به¬ویژه از زمان خاناحمد گیلانی و حضور شاعران و هنرمندان نامی در دربار او، دست¬کم از عصر صفوی، این شهر را زبانزد عام و خاص کرده است. تا جایی که برای پی بردن به بُعد علمی و ادبی آن، لازم است که پروندۀ بزرگانی چون سلًار دیلمی، مهیاردیلمی، یحیی دیلمی، شیخ زاهد لاهیجی، عبدالرزاق فیاض، حزین لاهیجی و... به دقت مطالعه شود. کتاب حاضر، پيرامون پيشينه تاريخي و فرهنگي لاهيجان و معرفي برخي از مهمترين بزرگان آن ديار و مشتمل بر سه بخش عمده است: بخش اول: در بيان تاريخ و جغرافياي عام لاهيجان، که آميزهاي است از ديلمان و گيلان. بخش دوم: در بيان تاريخ و جغرافياي خاص لاهيجان، بخش سوم: در تذکره علماء و شخصيتهايي که به نحوي با اين منطقه در ارتباط بودند.
اسپاروی به تصور اینکه یکی از شاگردان مستعدش ممکن است روزی به مقام های عالی سیاسی در ایران دست باید از همان ابتدا به پرورش استعداد او در راستای منافع کشور خود میپردازد و سعی میکند به او بقبولاند که خیر و صلاح جهان به خیر و سعادت نژاد آنگلو ساکسن بستگی دارد. مؤلف از رسم “مداخل” در ایران، این عرف ناشایست عصر بی خبری به وضوح و اجمال سخن میگوید و زنجیره آن را از شاه تا رعیت بازگو میکند و وضع فروش مشاغل مهم دولتی را یکی از عوامل خرابی ملک و ملت میشمارد. اسپاروی از مشهوراتی که دیگر سیاحان شرح دادهاند، دوری گزیده و آنچه بیان نموده تا حد زیاد بدیع و تازه است. او تنها به شرح وقایع بسنده نمیکند بلکه با ایجاز پر معنی به تحلیل رویدادها میپردازد و برخلاف بعضی از سیاحان به تحسین شیوه زندگی و مشی زن ایرانی میپردازد و او را محور زندگی خانواده میداند که تنها امید و آرزوی خود را در خوشبختی خانوادهاش جستجو میکند. نقش چادر را در زندگی اجتماعی زن ایرانی واجد اهمیت بسیار دانسته و آن را ته بند اسارت، بلکه نشان آزادی و مجوزی برای ورود او و شرکت او در فعالیتهای اجتماعی میشمارد و به ذکر مثالهای چندی از شرکت زنان در اعتراض های اجتماعی میپردازد و از این طریق به تحسین زیبایی طبیعی فوق العاده زن ایرانی مینشیند.
خرد بودا چون اقیانوس پهناور است و جان او آکنده از رحمت عظیم. بودا را صورت و هیئتی نباشد، اما او خود را در نهایت لطف متجلی میدارد و با دل سرشار از شفقت خویش ما را رهنمون میشود. این کتابی است ارزنده، زیرا که جوهر تعالیم بودا را که در فزونتر از پنج هزار مجلد مضبوط است، دربر دارد. این حکمتها که از بیش از 25 قرن پیش ثبت و نگهداری شده، وراز مرزهای جغرافیایی و موانع نژادی جهان بسط یافته است. کلمات بودا که این کتاب حاوی آن است، به همه جنبههای زندگی بشر میپردازد و به آن معنی میبخشد.
این کتاب درباره تاریخ ژاپن از آغاز تا دوره معاصر (سال 1365) است. معمولاً تاریخ ژاپن را به ۷ دوره بزرگ تقسیم میکنند. دوران پیش از تاریخ، سِنشی و دوران بعد از تاریخ به ترتیب دورانهای آغازِ تاریخ (گِنشی)، باستان (کُودای)، قرون وسطی (چوسِی)، اوایل دوران نوین (کینسِی)، دوران نوین (کیندای) و دوران معاصر (گِندای) نامیده میشوند. دوران پیش از تاریخ (سِنشی) به چهار دوره تقسیم میشود: پارینه سنگی (پیش از ۱۰٬۰۰۰ سال، قبل از میلاد)، دوره جومون (۱۰٬۰۰۰ تا ۳۰۰ پیش از میلاد)، دوره یایویی (۳۰۰ پیش از میلاد تا ۳۰۰ بعد از میلاد) و دوره کوفون (۳۰۰ تا ۷۱۰ میلادی) دوران آغازِ تاریخ (گِنشی) به دوران انتقالی مابین دوران پیش از تاریخ و دوران باستان گفته میشود. در ژاپن دوران پیشین تاریخ از اواسط قرن سوم تا پایان قرن هفتم را در بر میگیرد. فصلبندی کتاب و تقسیم آن به فصول و مباحث و دورههای تاریخی نه به تساوی عددی بلکه به تناسب اهمیت رویدادها و تأثیر جریانهای هر دوره در احوال تاریخی و سیاسی و اجتماعی ژاپن بوده است.