کتابخانه مجازی ادبیات

سرزمین کهنسال دلاوران ایران باختری از نظر جغرافیای تاریخی و تاریخ مرموز و ناشناخته است. اگر آنطور که در خارج از ایران محققانی چون هرتسفلد، دمرگان، مینورسکی، رالنسن، سر ارول استین برای بررسی گذشته های این سرزمین کوشیده اند فضلای کشور نیز توجهی ابراز می داشتند. اینک بسیاری از زوایای تاریک تاریخ چند هزارساله میهن ما روشن شده بد. نخستین کتابی که درباره لرستان به چاپ رسید مجموعه ای از غلامرضا خان والی و انیس المسافر نام داشت. کتاب مذکور در بوشهر به چاپ رسیده و مشتمل بر آگاهی هایی در مورد جانوران شکاری و فرمانروایان لر از حسین خان والی تا زمان مولف است، پس از آن باید از جغرافیای نظامی لرستان تالیف سپهبد رزم آرا نام برد که مشتمل بر جغرافیای مناطق با توجه به جنبه نظامی انها و ورود قوای دولتی به لرستان و سرکوبی عشایر این منطقه می باشد. آقایان بهمن کریمی و محمدعلی امام شوشتری نیز چند صفحه ای از کتابهای جغرافیای تاریخی غرب ایران و تاریخ جغرافیایی خوزستان را به لرستان اختصاص داده اند. با این حال تا به امروز کتابی که منحصر به تاریخ یا جغرافیای تاریخی این قسمت از ایران باختری باشد تالیف نشده است.

موسسه امیدوار است با انتشار این مجموعه در نهایت بتواند در ارج نهادن به سند و اشاعه فرهنگ مستندگویی در تاریخ تلاشی درخور نموده و در این راه بخشی از سوالات و خواسته های وسیع ملتی بزرگ را پاسخ دهد و به همراه سایر فعالیتهای تحقیقاتی و انتشاراتی مصمم است به منظور نشر آثار فرهنگی و تاریخی با بهره جویی از مجموعه اسناد و مدارک خود دست به انتشار سلسله کتابهایی با عنوان تاریخ معاصر ایران بزند و در این راه به توکل الهی و یارای استادان و محققان و اهل علم امید بسته است.

رابینو برای جمع‌آوری مطالب این کتاب در فاصله سال‌های ۱۹۰۶ و ۱۹۱۲ میلادی که با عنوان کنسول‌یاری بریتانیا در رشت به سر می‌برد، صمیمانه به تلاش پرداخت. نوشته‌های او نشان می‌دهد که در این راه فرونگذارده است و با استفاده از مقام سیاسی خود و تماس با دیگر ماموران سیاسی، بازرگانان، کشاورزان و عامه مردم مدارک و مآخذ ارزنده‌ای از این سرزمین گردآورده و به سبب احاطه‌ای که از روزگار جوانی به خط و زبان فارسی داشت، از منابع محلی هم که به سختی در دسترس اروپاییان قرار می‌گرفت، در تکمیل آثار خود استفاده برده و با مطالعه درباره گیلان، دیدن نقاط، مدارک لازم، تحقیق و پرسش از مردم به خلق اثری گرانبها دست زده است. وی با تحقیق و بررسی در زندگی خانواده‌ها، نسل‌های کنونی آنها را با نام‌هایی آشنا می‌کند که تا امروز بدان نیندیشیده بودند، آدم‌هایی با سرنوشت‌های گوناگون. در این مجموعه افزون بر مباحث تاریخی و جغرافیایی، به دیگر مسائل این منطقه نیز توجه شده است. نویسنده ضمن سلسله مقالاتی موضوعات کاملا متنوعی از شمال ایران مانند حیات اجتماعی، مسائل اقتصادی، جغرافیایی، تاریخی، سکه شناسی و غیره را برای خوانندگان مجله مورد بررسی قراد داده است. در طول اقامتی که در حدود شش سال در گیلان داشته، از تمام اوقاتی که فرصتی نموده، برای جمع‌آوری اطلاعات در زمینه مسائل مختلف این ایالت که خوب شناخته نشده است، استفاده کرده است. اطلاعات این کتاب علاوه بر مسافران، روستاییان، بازرگانان و کدخداها از مالکان اراضی و کارمندانی که به سبب علاقمندی به محیط کار خود اطلاعات سودمندی داشتند، جمع‌آوری شده است. در ابتدا فهرستی نسبتا تفصیلی درباره مطالب کتاب عنوان شده که بعد از آن پیش‌گفتاری از مترجم درباره گیلان و کتاب رابینو مطرح گردیده است. سپس مقدمه‌ای از ناشر فرانسوی و بعد از آن مقدمه‌ای از مؤلف پیرامون زحماتی که درباره جمع‌آوری این کتاب نموده است، عنوان شده، سپس متن اصلی کتاب طی ۲۲ فصل آغاز می‌گردد. این فصول به معرفی اماکن و شناسایی آداب و رسوم مردمان شهرهای گیلان، رشت، کرگان رود، اسالم، طالش دولاب، شاندرمن، ماسال، انزلی و چهار فریضه، گسکر، فومن، صومعه سرا، ماسوله، تولم، شفت، رودبار، موازی، لشته نشا، عمار لو، رحمت آباد، دیلمان، لاهیجان، رانکوه و در فصل آخر از تاریخ گیلان پیش از سال ۱۲۶۰ ه. ق و تاریخ گیلان از سال ۱۱۴۷ تا ۱۳۲۷ ه. ق مطالبی را عنوان می‌دارد.