کتابخانه مجازی ادبیات

"آران" یا "اران" نام باستانی سرزمینی است میان دریای مازندران و کشور ارمنستان که امروزه آن را با نام جمهوری آذربایجان می‌شناسیم. جمهوری آذربایجان نامی است که پس از سقوط رژیم تزاری در روسیه به این سرزمین اطلاق شد وگرنه در هیچ‌یک از آثار جغرافی‌نویسان و تاریخ‌نگاران و شاعران و سیاحان تا پیش از این زمان چنین نامی ذکر نگردیده است. پس از پایان جنگ جهانی اول (1918 م) زمزمه‌هایی بر سر پیوستن بخشی از خاک کشور ایران، یعنی آذربایجان، به جمهوری آذربایجان شنیده شد. نویسنده در کتاب حاضر، این گرایش‌های سیاسی را عامل نگارش اثر خویش می‌داند و می‌کوشد تا با جست‌وجو در منابع دست اول و ذکر پیشینه‌ی تاریخی منطقه‌ی اران، جعلی بودن نام جمهوری آذربایجان را ثابت کند. وی معتقد است صحبت کردن به زبان ترکی دلیلی بر ترک بودن مردم آن منطقه نیست بلکه این مساله بیش از آن که بحثی نژادی باشد، بحثی زبانی است، زیرا تنها زبان مردم این سرزمین در طول تاریخ تغییر یافته است. به همین دلیل یک بخش ازکتاب به چگونگی دگرگونی زبان پهلوی مردم آذربایجان به زبان ترکی اختصاص دارد. نویسنده نمونه‌هایی از زبان پهلوی مورد استفاده‌ی مردم آذربایجان را می‌آورد. هم‌چنین این تهمت توسط نویسنده رد می‌شود که فارس‌ها بر هم‌میهنان آذری خویش ستم کرده‌اند. نقد دیگر نویسنده بر هزلیاتی است که تحت عنوان لطیفه درباره‌ی هم‌میهنان آذری شکل گرفته است. سندی تاریخی از گویش آذری تبریز، متن آذری نقل از رساله‌ی روحی انارجانی و نقشه‌ای از جغرافیای ایران و اران مربوط به اوایل سده‌ی هجدهم، پایان‌بخش مطالب کتاب به شمار می‌روند.

سرزمین ایران از دیرباز به دلایل ژئوپلیتیکی وداشتن فرهنگ و تمدن غنی مورد توجه دانشمندان علوم انسانی دنیا و شرق‌شناسان بوده است. کتاب‌های بی‌شماری درباره ایران و ایرانیان از مستشرقانی که به بهانه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و مهم‌تر از همه سیاسی در برهه‌های مختلف تاریخی به کشور ما سفر کرده‌اند، در دست است که اطلاعات جالبی درباره کشورمان به ما می‌دهد. امروز نیز هنوز توجه به این سرزمین کهن در مجامع علوم انسانی کشورهای گوناگون ادامه دارد و مطالعات ایرانی و ایران‌شناسی همچنان در دیگر سرزمین‌ها به قوت خویش باقی است. کتاب حاضر به بررسی آثار و مطالعات ایران‌شناسان جمهوری‌های تشکیل‌دهنده شوروی سابق پرداخته است. نویسندگان این کتاب عقیده دارند که ایران‌شناسان کشورهای یادشده از اشتباهات و معایب دیگر ایران‌شناسان به خصوص غربی‌ها برکنار بوده‌اند، شاید یکی از دلایل آن همسایگی و تعلق خاطر آنها به سرزمین ایران باشد که علاوه بر چشم طمعشان به اقتصاد و ذخایر ایران، چشم تحسینشان را به فرهنگ و تمدن این سرزمین نیز گشوده است. در این کتاب مراکز مطالعات ایران‌شناسی، مراکز تدریس زبان فارسی و مراکز کتاب‌ها و اسناد خطی فارسی و آثار هنری و باستانی ایران در روسیه، آذربایجان، ارمنستان، ازبکستان، اوکراین، تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان، قزاقستان و گرجستان معرفی شده‌اند. در ابتدای هر بخش نیز پیشینه روابط تاریخی ـ فرهنگی این جمهوری‌ها با ایران نیز بررسی شده است.

مبدا و معاد یکی از کتاب های فلسفی ابن سیناست که بسیاری از مسایل مهم الهیات و طبیعیات در آن تبیین شده است. این اثر اولین و تنها ترجمه کامل از کتاب المبدا والمعاد به زبان فارسی و البته بدون ارائه متن عربی است که توسط محمود شهابی صورت گرفته و از روی نسخ خطی انجام گرفته است

دو رساله وضع الفاظ و قاعده لاضرر، تأليف استاد محمود شهابى، كتابى است مشتمل بر دو رساله فارسى كه هريك در موضوعى مستقل نوشته شده و در زمان خود بى‌سابقه بوده است. رساله نخست بحث چگونگی وضع الفاظ را متکفل و رساله دوم فحص در نواحی قاعده لاضرر را متصدی و متحمل است. نویسنده، رساله وضع الفاظ را در ضمن شش فصل و رساله قاعده لاضرر را در ده فصل تنظيم نموده كه هريك از فصول، به‌تناسب مشتمل بر دو يا چند عناوين فرعى است. نویسنده در نگارش كتاب از استقصاى اقوال و ايرادات و نقد همه عقائد و آرا صرف نظر كرده است.