کتابخانه مجازی ادبیات

در چند ماه اخیر دو گنجینه سکه اشکانی یکی در شمال و دیگری در غرب ایران کشف گردید که از لحاظ تصادف پیدایش آنها در یک زمان معین در دو محل مختلف باعث تعجب است. البته نام گنجینه آنهم سکه خاطر را متوجه افسانه های کهن که خمهای لبریز از طلای ناب است می‌سازد. در صورتیکه این دو گنجینه از حیث ارزش مالی و کمیت مورد علاقه نمی‌باشد بلکه ارزش علمی انها و کمک موثری که به تاریخ گذشته ایران و آثار هنری و توسعه علم سکه شناسی می‌نماید جالب است. بعلاوه هر دو قسمت از یک سری منظم از سکه های مشخصی نیست بلکه محتوی سکه های سلاطین متعدد با ضربهای متنوع و اوزان مختلف می‌باشد که طرز ضرب و علامات و مشخصات آن بسیار ممتاز است. محل اصلی پیدایش آنها را بطور صحیح و یقین نمی‌توان تعیین نمود چون متاسفانه این سکه ها بطرز منظمی بدست ما نرسیده بلکه کاشف آن رعایت قانون عتیقات را ننموده و فقط به فروش آن پرداخته و از آن طریق بدست ما رسیده است ولی آنچه که محقق است دسته اول که محتوی سکه های دوره اول اشکانی است بانضمام سکه های دوره آخر سلوکی در گرگان نزدیک گنبدقابوس پیدا شده و دسته دوم که از سکه های اواسط دوره اشکانی تا نزدیک به آخر دوران آن سلسله می‌باشد در کرمانشاه نزدیکی پل ذهاب بدست آمده است.

سکه‌ها در مطالعه چگونگی اوضاع اقتصادی نظام اجتماعی و سیاست پولی ـ مالی، منابع کتبی تاریخی مهم می‌باشند. در عین حال آنها سند حقیقی که در تعیین نمودن روابط اقتصادی ـ تجارتی گذشته در تاریخ، وقایع تاریخی، سالنامه‌های تاریخ خاندان‌ها و نام‌های ثبت‌نشده حکمرانان در منابع کتبی و سال‌های آنها، اطلاعات تاریخی پرارزش را می‌دهند، به شمار می‌روند. این کتاب بر اساس کلکسیون‌های موجود در شعبه سکه‌شناسی موزه دولتی تاریخ ازبکستان و همچنین بر اساس پول‌های نقره‌ای و مسی امیرتیمور و بازماندگان وی در داخل دو دفینه کشف‌شده که مربوط به اواخر قرن چهاردهم و اوایل قرن پانزدهم بود، تهیه شده است.

به طور کلی درباره شاه اسماعیل می‌توان گفت نه‌تنها رقبای ایرانی خود را برداشت، بلکه سرحدات را نیز از هر طرف به اندازه قابل توجهی توسعه داد. در سکه‌هایی که از دوره او باقی مانده، این نام‌ها و القاب را می‌توان دید: السلطان العادل الکامل الوالی ابوالمظفر اسمعیل سلطان الصفوی خلدالله ملکه و سلطانه، السلطان العادل الکامل الهادی ابوالمظفر شاه اسمعیل بهادرخان الصفوی خلدالله تعالی ملکه و .... . در این جزوه درباره سکه‌های طلای باقی‌مانده از دوره شاه اسماعیل اول بررسی صورت گرفته است.

محمدحسن‌خان قاجار در شهرهای اصفهان، یزد و تبریز اقدام به ضرب سکه طلا کرد و در شهرهای استرآباد، اصفهان، کاشان، مازندران، قم، رشت و تبریز ضراب‌خانه نقره تأسیس کرد. او از سکه‌های معدودی باقی مانده که بسیار نایاب هستند. بر روی سکه‌های طلای محمدحسن‌خان نقش شعار شیعی به عبارت: لا اله الا الله، محمد رسول الله، علی ولی الله، نقش بسته است. در این کتابچه درباره ویژگی‌های سکه‌های طلای باقی‌مانده از آقا محمدخان قاجار و پدرش محمدحسن‌خان قاجار نکاتی بیان شده است.