برای آنکه تاریخ امپراطوری هخامنشی و زرتشت را بشناسیم باید نقش دیرینه فرهنگ ایران را بازشناسیم، باید فرهنگ را به عناصری تجزیه کنیم و نهادهایی که فرهنگ را میسازند بازیابیم؛ و سپس به بینیم نیاکان ما با اندیشه های روشن خویش چه کرده اند. برجسته ترین نهادهای فرهنگ: دین، ادبیات، فلسفه، دانش و هنر، پزشکی، صنعت، آموزش و پروش و حقوق می باشد که در این دفتر گزارشی از آن ارائه شده است
شاهنشاهی ایران مجموعهای از شاهنشاهیهای ایرانی یا ایرانی زبان است که بر فلات ایران، سرزمین مادری ایرانیان و آسیای غربی، آسیای جنوبی و مرکزی و منطقه قفقاز فرمانروایی میکردهاند. با شکست آشوریان از مادها و شکلگیری شاهنشاهی ماد، پایههای نخستین شاهنشاهی آریاییتباران در ایران بنا نهاده شد. شاهنشاهی ایران در گستردهترین حالت خود مربوط به شاهنشاهی هخامنشی و در زمان داریوش و خشایارشا است که به صورت پادشاهی متحد از منطقهای در استان فارس در ایران امروز برخاست. پس از سالها فرمانروایی تیموریان و تشکیل حکومتهای کوچک و بزرگ که عمده آنها فرهنگ ایرانی را بازمینمایاند، صفویان فرمانروایی گستردهای را شکل داد که میتوان از آن به عنوان یکی از دودمانهای شاهنشاهی ایران نام برد و پس از دورههای گوناگون حکومتهای ملوک الطوایفی و پس از سالها توانستند دوباره ایران متحد را بنا نهند....
دین زرتشت و نقش آن در جامعه ساسانیان، تألیف فرشته عبدالهی، همانطور که از نامش پیداست به بررسی جایگاه دین زرتشت و دستگاه حکومتی ساسانیان اختصاص دارد. مؤلف با روش توصیفی و با استناد به برخی آثار تاریخی و کتابهای پژوهشگران در این زمینه، متن خود را نگاشه است. کتاب از نظر ساختار بر دو قسمت است که هر قسمت نیز بخشهایی دارد. در قسمت نخست که مشتمل بر هشت بخش است، ابتدا در دو بخش، زندگی زرتشت (زمان و مکان او) و تصویری از او از پرتو دیدگاههای سنتی ارائه گردیده است. دو بخش دیگ، قدیمیترین بناهای مذهبی بهجای مانده از زرتشتیان و بنای دخمهها را مورد توجه قرار داده و در چهار بخش دیگر آن، مطالبی چند درباره عقاید دینی مادها، هخامنشیان و رسالت وی، محل و تاریخ ظهور زرتشت و تأثیر او بر اقوام مختلف از نظر گذرانده شده است. در قسمت دوم که دوازده بخش دارد، موضوع اصلی کتاب، یعنی نقش دین زرتشت در جامعه ساسانی بررسی گشته است. نقش دین زرتشت در شکلگیری جامعه ساسانی و پیوند این جامعه با دین زرتشت و انگیزه شاپور اول از اجازه دادن به مانی جهت تبلیغ کیش خود، موضوع سه بخش نخست است. نگاهی به عملکرد و نقش دولتمردانی همچون کرتیر، تنسر و نرسی و مواجهه با کیش زرتشت و کارهای آنها جهت گسترش آن و همچنین چگونگی پذیرش دین و باورهای مذهبی بهوسیله پادشاهان ساسانی، محتوای چهار بخش بعدی را تشکیل میدهد. نویسنده در بخشهای هشتم تا یازدهم، نقش روحانیون زرتشتی در جامعه ساسانی، ظهور مزدک و آیین مهرپرستی و زروانیسم در این دوران و چگونگی مواجهه ساسانیان با این گرایشهای جدید را بررسی کرده است. آخرین بخش این قسمت، به بررسی فرهنگ و تمدن در جامعه زرتشتی ساسانیان و تلاش شاهان این خاندان جهت رشد و بالندگی فرهنگ و تمدن ایران در این دوره اختصاص دارد.
پشتاره کتابی است درباره صلح و بشردوستی از نصرت الله بختورتاش که در سال 1349 منتشر شده و عناوین آن عبارتند از: نبردهایی بنام "جنگ مقدس"؛ بشر، اتم و فضا؛ سیاست یا اقتصاد؛ نقش آموزش و پرورش در همگرایی بشر، یونسکو و کنگره جهانی پیکار با بیسوادی؛ رادیو تلویزیون، فیلم و مطبوعات در خدمت تفاهم عمومی.
ما نمی توانیم انتظار تدابیر برجسته استراتژیکی در عصری که استراتژی هنوز دوران نخستین خود را می گذرانید داشته باشیم، ولی باید بدانیم که کوروش بزرگ از نظر فلسفه سیاسی اندیشه جهانی داشت و حکومت جهانی خویش را برپایه فدرالیزم پی ریزی کرد. کارهای او در جهان پرآشوب آن روزگاران که زور و غلبه و اصل استیلای بی قید و شرط غالب بر مغلوب حکومت می کرد، درخشش و نمودهای انسانی دارد و بسی از زمان جلوتر است. او دریافته بود که اداره رهبری آن همه سرزمین و ملت های گوناگون با آداب و سنن و کیش و فرهنگ مختلف جز با نرمش سیاسی و تدبیر روشن و انعطاف و خوی انسانی و احترام متقابل مقدور نیست و از این راه یک اعتبار و برتری اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بدست آورد و در همه ملل تاثیر داشت.....