کتابخانه مجازی ادبیات

بدائع الحكم، اثر على بن عبدالله زنوزى است كه در آن، به هفت پرسش فلسفى درباره واجب‌الوجود و صفات او مانند علم و... پاسخ علمى و تحقيقى داده است. افزون بر ارزشمندى جواب‌هاى عالمانه مؤلف، اين اثر از آن جهت كه آخرين متن فلسفى است كه يك حكيم اسلامى در آستانه وقوع انقلاب مشروطيت نوشته و از سوى ديگر شايد اولين متنى است كه به فلاسفه غربى نظير كانت، لايب نيتز و... توجه كرده، از نظر تاريخ فلسفه و سير تحولات فلسفه اسلامى حايز اهميت است. «بدائع الحكم» به سال 1307ق، تأليف و هفت سال بعد براى اولين بار منتشر شده است. تصحيح اين اثر را آقايان محمدجواد ساروى و رسول فتحى مجد به سامان رسانده‌اند. كتاب حاضر از مقدمه مصححان و مقدمه نویسنده و متن اصلى تشكيل شده است. نویسنده، مقدمه كتابش را اين‌گونه زيبا آغاز كرده است: خدايى را ستايش كنيم و پرستش، كه هستى و بودش را آلايش نيستى و نابودى نيست؛ پس يكتا و بى‌همتا و زنده و دانا و بينا و شنوا و گوياست. بايسته گوهر پاکش را وابستگى و پيوستگى و آميختگى، شايسته و بجا نيست و پاکيزه بودش را، تيرگى و افسردگى و كشيدگى و اندازه و جاى و سوى و روزگار و پذيرش، روا، نه؛ كه درياى شاداب هستى‌اش را نه كرانه بود و نه پاياب.

حکمت بوعلی سینا، تألیف محمدصالح حائری مازندرانی، کتابی است در پنج جلد با موضوع فلسفه اسلامی خاصه حکمت مشاء به زبان‌های فارسی و عربی، با مقدمه عمادالدین حسین اصفهانی مشهور به عمادزاده و به تصحیح حسن فضائلی. حکمت ابن‎ سینا کتابی است که حقایق و اسرار گفتارهای شیخ را که دیگران نادیده انگاشته‌اند، کشف نموده و عقاید اسلامی ساده را طبق مقررات قرآن و معتقدات اهل‎بیت(ع) و اتفاق امامیه و امت، به براهین فلسفی مبرهن ساخته و بدون مبالغه هر فصل یا صفحه از این کتاب، مشتمل بر نکات تازه و یا در بسیاری از مواضع متضمن مبتکراتی است. از جمله مسائلى که در این کتاب با تجزیه و تحلیل و به‌صورت صحیح اثبات شده است، اصالت وجود و وحدت وجود، پس از میرداماد است که از زمان صدرالمتألهین تا عصر سبزوارى به بعد رواج یافته و ملاصدرا خودش قبلا از متصلبین در اصالت ماهیت بود، سپس عدول کرد. در این کتاب، یعنى در جلد طبیعیات و علم النفس به تمام ادله اصالت وجود که حاجى سبزوارى به نظم کشیده، پاسخ داده شده و ادله شیخ اشراق و براهین خیام و رساله اعتباریت وجود و تأصل ذات مشروحا مذکور است و کتب میرداماد و شوارق و گفتارهاى محقق طوسى و محققین دیگر حقا اصالت مهیت را به بداهت رسانیده‌اند. ابن سینا هم بالصراحه قائل به اصالت ماهیت است و نسبت اصالت وجود بر وجه تباین حقایق وجودات به مشائیه سندى ندارد و متأخرین موجودات را در کلام به وجودات مشائیه اشتباه کرده‌اند؛ چنان‌که در محاکمات بدان اشاره شده و جز صدور و حصول و کون و سائر افعال عموم که همان مقتبس بودن ذات به علت است که شیخ در شفا و غیره آن را تکرار فرموده، چیز دیگرى در خارج نیست و در مسئله وحدت وجود هم عمده شبهه ایشان عدم صحت انتزاع مفهوم واحد از متباینات است. محمدصالح حائری مازندرانی می‌گوید: بس است در شکستن این طلسم مبطل السحر این جادو و نقض به مفهوم مناقصه و مضاده و مقابله و مفاهیم مراتب اعداد، بلکه مفهوم نفس تعدد و مفهوم کثرت که از منشأ متعدد و متکثر و متباین و متقابل برمى‌خیزد و در این کتاب در رفع این شبهات چیزى فروگزار نکرده‌اند - ‎و أين العيان من البيان - به نظر حسین اصفهانی (عمادزاده) با توجه به تقریرات مازندرانی، مطالعه و تدریس این کتاب براى دانشکده معقول و طلاب و مبتدى و منتهی واجب است تا محصلین و مدرسین معقول هر دو از حقایق حال طبق کتاب و سنت و عقاید اهل‎‌بیت(ع) و فقها و محدثین و روات عال‌ی‌قدر و متکلمین عظیم‌الشأن آگاه شوند و در هیچ‎گونه خطرى یا توبیخى واقع نگردند و از تحصیل و تدریس علم معقول محروم نمانند و منویات فقهای عال‌ی‌قدر و مراجع فتوى تأمین گردد.

التحبیر فی علم التعبیر نویسنده فخرالدین محمد عمر رازی: خواب گزاری- التحبیر امام فخر رازی کتابی به زبان فارسی مشتمل بر دو متن است: ۱- خواب گزاری، که به احتمال قریب به یقین قدیمی ترین متن فارسی در علم خواب گزاری (تعبیر رؤیا) است. نسخه حاضر ظاهراً در نیمه اول قرن هفتم و به احتمالی در سالهای آخر قرن هشتم هجری تالیف شده است؛ ۲- التحبیر فی علم التعبیر؛ که در هر دو متن، موضوع علم تعبیر خواب به نگارش درآمده است. متاسفانه به علت آنکه یگانه نسخه ای که از این متن قدیمی در دسترس قرار گرفته، ابتدا و انتهای آن افتادگی دارد، نام کتاب، مولف و نیز مترجم آن مشخص نیست و اطلاعاتی هم که از متن موجود به دست می آید، بسیار ناقص و ناچیز است. با همه جستجو و پژوهشی که مصصح و پژوهشگر نسخه حاضر به انجام رسانیده و در منابع مهم کتابشناسی مانند الفهرست ابن ندیم و کشف الظنون حاجی خلیفه غور کرده و نیز در مطالب و مضامین کتاب تحقیق نموده اند، به نامی از مولف دست نیافته اند. البته از متن کتاب چنین برمی آید که مترجم کتاب شخصی است به نام خلیل اصفهانی که در عهد مهدی خلیفه عباسی (۱۵۸ق) می زیسته و کتاب را از سریانی به عربی ترجمه کرده است. خواب گزاری: مشتمل بر مقدمه ای به قلم مصصح، دکتر ایرج افشار و سه بخش عمده و نیز بخش توضیحات و استدراکات است. هریک از بخشهای کتاب نیز خود مشتمل بر ابواب متعددی است که به عناوین آنها ضمن گزارش محتوای کتاب پرداخته خواهد شد. التحبیر: مشتمل بر مقدمه ای به قلم مصحح، و دو بخش اصلی است:بخش اول در اصول این علم دارای ۳۵ باب و بخش دوم در فروع دارای ۵۲ باب است. بخش اول این کتاب دچار افتادگی است. مولف پس از آن به نقل احادیثی از پیامبر اکرم(ص) درباره خواب و تعبیر آن و نیز کلیاتی درباره سبب درست و خطا گشتن خواب، اقسام خواب، تفسیر خواب و آنچه به هنگام شنیدن خواب باید گفت،و مطالبی از این دست می پردازد.در ادامه ابواب متعددی به تعبیر خواب اختصاص یافته که عناوین برخی از موضوعات آنها عبارتست از: درختان، مرغان، درندگان پرندگان، صفت شیر آفرینش مردم و.