کتابخانه مجازی ادبیات

سلیم نیساری در مقدمه کتاب در مورد دلیل گردآوری این مطالب می گوید: وقتی که چاپ کتاب "درس انشای فارسی" را آغاز می کردم به فکرم رسید که دفتری از بهترین نوشته های دانش آموزان کشور نیز تهیه و منتشر کنم. برای اینکه مقایسه ای بین نوشته ها به عمل آید و در ضمن تنوعی هم بین آنها موجود باشد و ذوق و سلیقه و طرز فکر هر دانش آموز نیز معلوم گردد عنوان "در برابر...؟" انتخاب گردید و به اطلاع دبیران محترم انشاء رسید تا نوشتن این موضوع را به دانش آموزان خود تکلیف بدهند و بهتریم نوشته ها را برای چاپ ارسال فرمایند.

نثر در لغت به معنی پراکندن است و در عرف ادیبان به معنی عام کلمه سخنی است که به بند وزن و قافیه نیاید مانند سخنانی که مردم در گفتگو های عادی خود به کار می برند و با آن کتاب و نامه می نویسند. این گونه سخن در صورتی ارزش هنری دارد که از سطح معمولی و عامیانه بالاتر و دارای فصاحت و بلاغت باشد. پس نثر به معنی خاص (نثری که ارزش ادبی و هنری دارد)سخنی سنجیده و زیبا و غیرمنظوم است. نثر یا ساده است و در آن صنعتی دیده نمی شود و یا به صنایع بدیعی آراسته است. در صورت اول نثر را مرسل و در صورت دوم مصنوع می گویند. در ادبیات امروز نثر هر قدر ساده و شیرین و زیبا باشد ارزش هنری بیشتری دارد. نثرهای ادبی سنگین و عالی ادبیات فارسی در گذشته گلستان سعدی و کلیله و دمنه و نظایر آنها بوده است و امروز گرچه ما نمونه ای عالی مانند گذشته نداریم ولی در میان استادات و نویسندگان هستند کسانیکه نثر ساده و زیبا دارند...

داستان آرش که در شاهنامه نیامده، اما در «اوستا» به اختصار محفوظ مانده بوده است و معرفی جداگانه آن توسط احسان یارشاطر از بهترین نمونه‌هایی است که جان‌فشانی مردی پاک‌نهاد می‌تواند زندگی تباه‌شده ملتی را از نو جان بخشد. این داستان در این کتاب به نظم درآمده است. حماسه آرش منظومه ای بلند در قالب چهار پاره و در بحر هزج و در پاسخ به منظومه آرش کمانگیر سیاوش کسرایی توسط مرحوم مهرداد اوستا سروده شده است.

تیرانا نخستین بار در سال‌های نخست دهه پنجاه منتشر شد تا مقدمه‌ای بر مجموعه شعر استاد با نام «شراب خانگیِ ترسِ محتسب خورده» باشد. تیرانا نثر شاعرانه‌ای است که به شعرِ منثور پهلو می‌زند. نام و نثر این کتاب، از جهتی یادآور رکسانای احمد شاملوست و گویا اوستا با نوشتن آن می‌خواسته تسلط خود را بر نثر شاعرانه و شعر منثور به رخ مدعیان بکشد. این اثر محصول توفان‌های ذهنی نویسنده‌ای است با تخیلی شگفت. مؤلف بی‌آنکه آداب و ترتیبی جسته باشد، اندیشه‌ها و احساسات خود را در زمینه‌های مختلف، از فلسفه و ادبیات گرفته تا مسائل اجتماعی و... بر کاغذ آورده است. نثر تیرانا غالبا تحت تاثیر متون کهن فارسی به ویژه تاریخ بیهقی است. تیرانا به یک معنی، حسبِ حال مهرداد اوستا و شرح اندیشه‌ها، دغدغه‌ها و دلمشغولی‌های اوست. بخش‌هایی از کتاب که به شرح سوانح زندگانی مؤلف می‌پردازد، بسیار خواندنی است.