هاتف اصفهانی یکی از معروفترین شاعران قرن دوازدهم هجری و از جمله سخنورانی است که در احیای سبک شاعران متقدم سهم بسزایی داشته است. در این کتاب نویسنده بعد از بیان مقدماتی درباره اوضاع سیاسی، اجتماعی و ادبی ایران در عصر افشاریه و زندیه، سبک دوره بازگشت ادبی و شرح حال هاتف، در بخش اصلی کتاب به شرح لغات و ترکیبات دیوان هاتف پرداخته است.
این کتاب را می توان به دو بخش اصلی تقسیم کرد: بخش اول بحث در پیرامون مختصات اجتماعی و سیاسی ایران در قرن دوازدهم هجری، که شاعر در آن می زیسته است. بدون بحث مختصر در این زمینه و عدم وقوف به محیط و اوضاع و احوال تشنج آمیز آن دوره، نمی توان به انگیزه واقعی نظم این ترجیع بند پی برد. بخش دوم در تحلیل ترجیع بند.
در این کتاب کوشیده شده تا درباره نکاتی درباره حافظ و شعر او بررسی صورت گیرد؛ از قبیل: بیان روند زندگانی حافظ برگرفته از متون و منابع معتبر علمی و تاریخی با استفاده از اشعار شاعران نوپرداز معاصر؛ نگاهی به ابعاد و زوایای شخصیت حافظ؛ چرایی تفأل به حافظ و چگونگی تفألزدن؛ تدوین فصلی با نام فرهنگ واژگان اشعار حافظ با بیش از دوهزار واژه؛ فراهم کردن فرهنگ اشارات و تعبیرات عرفانی اشعار حافظ با بالغ بر پانصد واژه.