کتابخانه مجازی ادبیات

کسانی که در ادب فارسی از روی صدق و تانی و نه از سر هوی و تمنی، تاملی مستمر و بی وقفه به منظور کشف اصول و موازین حاکم بر ادب و فرهنگ ایران داشته اند، نیک می دانند که از جمله مظاهر توانایی شگفت آور سخن سرایان بزرگ و افسونگر فارسی زبان، آنست که با قدرت استفاده از قانون تجرید و تعمیم ذهن خلاق و آفرینشگر خویش، بخوبی توانسته اند با رویت مناظر در صحنه حیات و اندیشه در کار روزگار و ژرفکاوی در پدیده های گیتی و ترکیب آن ها با یادها و خاطره ها و خوانده ها و شنیده ها و در یک کلام دانسته ها آمیزه ای از عبرت و حکمت پرداخته و با عرضه دستاوردهای تامل و تجربه در قالب سخنان منظوم و منثور خوانندگان آثار خویش را از چشمه سار زلال ذوق سلیم خود سیراب ساخته و قریحه جمال پرست آن ها را نوازش داده، آدمیان را از زادگان طبع جویای کمال خویش برخوردار و کامیاب گردانند...

آنچه در این جزوه آمده است نظری است به ادبیات قبل از اسلام ترکها، شناخت اوزان و رسالت تاریخی آنها، شناخت قاضی برهان الدین، و سخنی پیرامون فولکلور و بایاتیلار.

از ادب حماسی ایران پیش از اسلام آثار اندکی برجای مانده است. قطعاتی چند در یشتهای که کم و بیش دستکاری شده و سه نامه پهلوی با تدوین و نگارشی نسبتا جدید جدید مجموعه آثار بازمانده را تشکیل می دهد. گزارشی که در این کتاب به خوانندگان عرصه می شود در اصل مطالعه ای است درباره ادبیات وسیعی که امروزه از بین رفته است، ولی در زمینه های گوناگون دیگر منابع و مآخذی در دسترس است که با بررسی آنها می توان راهی به سوی این ادبیات گمشده پیدا کرد. در اثر حاضر کارنامه شاهان ایران مورد بررسی قرار می گیرد و افسانه های تاریخی این سرزمین که به وضوح سایه ی سلطنت و شاهنشانی بر همه حماسه ها و ادب داستانی آن قابل مشاهده است از نظر گذرانده می شود. از دیدگاه باستانی وجود سایه سلطنت را بر حماسه باستانی می توان ناشی از آن دانست که دو رشته پهلوانی و فرزانگی را با یکدیگر موزون می سازد

این کتاب به تشریح نظام اجتماعی، نظم و تربیت عمومی ایران و آیین و آداب ایرانیان در زمان ساسانیان اختصاص دارد. نویسنده افزون بر طبقات چهارگانه‌ی جامعه‌ی ایران عصر ساسانی و زیرشاخه‌ی هریک، هم‌چنین تقسیمات اشراف و بزرگان به وضعیت خانواده، مساله‌ی ازدواج و انواع آن در دوره‌ی مذکور می‌پردازد. بخشی از کتاب نیز به سازمان اداری شاهنشاهی ساسانی و مناصب موجود در آن و هم‌چنین دیوان‌های مختلفی چون امور اقتصادی و مالیات، نظام سپاهی‌گری و امور مذهبی اختصاص دارد. ویژگی‌های حکومت مرکزی در عصر ساسانی و بحث تمرکز این قدرت، که نقطه‌ی اختلاف دوره‌ی ساسانی و عصر اشکانیان است، هم‌چنین رابطه‌ی پادشاه با مردم قلمرواش مطالبی است که یک بخش از کتاب را به خود اختصاص داده است. رسوم درباری و فعالیت‌ها و سرگرمی‌های مرسوم از دیگر مطالب کتاب به شمار می‌رود. در بخش پایانی کتاب نیز به صفات مشخصه‌ی ایران عصر باستان از حیث معنویات و آداب و رسوم اشاره می‌شود. کتاب هم‌چنین دارای پیوستی است که در آن متن پهلوی "نامه‌ی تنسر" و مجهولات آن از لحاظ زمان نگارش بررسی شده است.