کتابخانه مجازی ادبیات

کار گردآوری قصه‌های عامیانه ایرانی سالیانی است که با کوشش‌های پژوهندگان ایرانی و خارجی ادامه دارد و تا رسیدن به مرحله کمال هنوز راه درازی در پیش دارد. اهمیت این کار در آن است که چون فرهنگ عامیانه اساساً شفاهی است و سینه‌به‌سینه نسل به نسل منتقل می‌شود، اگر به‌موقع برای ثبت و ضبط و مکتوب کردن آن تلاش نشود، به‌تدریج از خاطره‌ها و حافظه‌ها فراموش خواهد شد. این کتاب یکی از کوشش‌هایی است که در این راه انجام شده و در آن شانزده قصه عامیانه با روایت‌هایی از آنها که در استان مرکزی ثبت شده، گرد آمده‌ند که گذشته از ارزشی که از حیث ثبت آثار فولکوریک دارند، خود قصه‌هایی شیرین و دلنشین‌اند.

هزارویک‌شب یکی از منابع عمده مطالعه و تحقیق در فرهنگ مردم برای شناخت جزئیات حال و روزگار عوام و خواص آن روزگاران است؛ الا آنکه افسانه‌های کتاب غالبا رنگی از مبالغه و گزاف بدان‌ها زده است. اینها همه آگاهی‌هایی است که از بررسی کتاب هزارویک‌شب به دست می‌آید و انگیزه‌های اصلی نگارنده نیز در تألیف این کتاب، یکی شوق شناخت فرهنگ مردم از طریق پژوهش در قصه‌ها بوده و دو دیگر شگرفی کار زنی چون شهرزاد که پیروزی‌اش در بیدادستیزی، فرآورده کارگاه صدفه و بخت و از دولت دل‌فریبی و کرشمه‌ناکی نیست؛ زیرا از آنچه به قول می‌گوید، به فعل نمی‌کند، بلکه زاده سخندانی است که سخنی دارد چون سحر و این خود جلوه‌ای است از هوشیاری و کاردانی.

نویسنده در این کتاب تصویری از جلوه‌های گوناگون فرهنگی، آداب و رسوم و فعالیت‌های اقتصای مردم استان لرستان به دست می‌دهد. برخی از موضوعات کتاب عبارتند از: واژه لر و لرستان، دوازده برجی، دعای سر مال، شیرواره، فرآورده‌های شیر، انواع نان و خوراکی‌ها، مراسم نوروز، بازی‌ها، باورداشت‌ها، ضرب‌المثل‌ها، تولد نوزاد، مراسم سوگواری، چیستان، سنت کاشت و برداشت و .... . مطالب کتاب با تصویر متعددی همراه شده است.

این دیوان با حروف اول غزل‌ها مرتب شده ولی فهرستی هم بر طبق حروف آخر و موافق ترتیب نسخه مصحح مرحوم قزوینی فراهم گردیده تا خواننده محترم با مراجعه به این دو فهرست و کشف الابیات به‌آسانی بتواند غزل یا بیت موردنظر خود را بیابد. در این کتاب افزون بر غزلیات خواجه، ساقی‌نامه و مغنی‌نامه، قصاید و قطعات خواجه حافظ شیرازی نیز آورده شده است.