این کتاب در چهار فصل تدوین شده و نویسنده در بخش اول این رساله از رویدادها و اندیشهها سخن گفته و در بخش دوم، تحلیلی از چگونگی فرایند نوسازی و نتیجه آن که پیدایی تجدد است، ارائه کرده. توجه این نوشته به دورانی است که از جنگهای ایران و روس آغاز میشود و به سال ۱۳۵۷ (۱۹۷۹) پایان مییابد. آنچه از آن پس در ایران روی داده، آنچنان به ما نزدیک است که هرگونه ارزیابی آن ارزشی علمی نمیتواند داشته باشد. اندیشه تجدد از کجا و چه وقت وارد ایران شد و ذهن ایرانیان را به خود مشغول داشت؟ تجدد و نوسازی مترادفاند یا متضاد؟ در این کتاب، جامعهشناسی برجسته و باسابقه، با بیانی شیوا و جذاب و موشکافانه، به تشریح این مسائل میپردازد و رویارویی سنت و تجدد را بازمیشکافد.
کتاب آشنایی ایرانیان با فلسفه های جدید غرب (مجموعه پژوهشی)، نوشته کریم مجتهدی است و در انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران منتشر شده است. در کتاب «آشنایی ایرانیان با فلسفه های جدید غرب» نویسنده سعی دارد برخورد فکری و عمق آشنایی ایرانیان با فلسفه غرب در عصر قاجار را تبیین نماید.«مسیحیت، مشخصه فرهنگ غرب»، مبلغان مسیحی و متکلمان شیعی در عصر جدید، فلسفه در ایران دوره صفوی به روایت شاردن، جهان گرد فرانسوی قرن هفدهم میلادی، گنجینه لغت از قرن 11 هجری، عباس میرزا و مساله تجدد، خاطرات اوژن بوره، نخستین ترجمه فارسی گفتار در روش دکارت، حسینقلی آقا: چهره متجدد عصر قاجار به روایت کنت دو گوبینو، میرزا ملکم خان و اصول نظری نظام پیشنهادی او، میرزا فتحعلی آخوندزاده و فلسفه غرب، افضل الملک کرمانی مترجم رساله گفتار دکارت، قطعاتی چند از یک متن فارسی به قلم افضل الملک کرمانی در تفسیر فلسفه دکارت، ذکر فلاسفه بزرگ غرب در کتاب بدایع الحکم، بدیع الملک میرزا عماد الدوله و...، آقای علی حکیم مدرس زنوزی و بدیع الملک میرزا، بدیع الملک میرزا و علی اکبر مدرس حکمی، خانواده امامقلی میرزا عمادالدوله و پسرش بدیع الملک میرزا و محمدعلی فروغی و سیر حکمت در اروپا عناوین فصول هجده گانهکتاب آشنایی ایرانیان با فلسفه های جدید غرب (مجموعه پژوهشی) است. نویسنده کریم مجتهدی در قسمتی از پیش درآمد کتاب می نویسد: مساله شناخت فلسفه جدید غرب از مساله روابط کلی ایرانیان با کشورهای غربی جدا و مجزا نیست. به همین دلیل نگارنده لازم دیده است زیربنای تاریخی بحث خود را و مواقف مهم آن را به نحوی از قبل روشن و مشخص سازد.
کتاب حاضر ثمره کار سالهای 1370-1367 می باشد. چون این کتاب از ارزشها سخن به میان آورده است اولا بایستی مجموعه مطالب مورد قضاوت قرار گیرد، زیرا عدم آگاهی از نظام فکری بکار رفته در نوشتار و قضاوت بر جزئیات و گزینش یک جمله خاص دور از صواب می باشد. ثانیا قوت گرفتن و ضعیف شدن ارزشهای جاری ایام، در نتیجه گذر زمان، نبایستی آنچنان ذهن خواننده را از درک موقعیت نگارش کتاب باز دارد که باعث عدم درک واقعیات مذکور در این نوشتار گردد...
میان سالهای 1915 و 1930 جمعی از اندیشهمندان و آزادیخواهان ایرانی در شهر برلن زیستند و از طریق انتشار چند مجله و روزنامه اندیشهها و موضوعاتی را مطرح کردند که از نظر سیر تاریخ اندیشه معاصر ایران دارای اهمیت بسیاری است. در این کتاب کارنامه این گروه که شامل افرادی چون تقیزاده، جمالزاده، محمد قزوینی، مشفق کاظمی، کاظمزاده ایرانشهر بود، بررسی شده و کموکیف فعالیتهای آنها که به ناسیونالیسم، تجددخواهی، دمکراسی، آموزش عمومی و اصلاح ساختار قدرت دولت و دین و جامعه معطوف بود، به تحلیل کشیده شده است.
اندیشه تجدد از کجا و چه وقت به ایران وارد شد و ذهن ایرانیان را به خود مشغول داشت؟ تجدد و نوسازی متردافند یا متفاوت؟ در این کتاب، جامعهشناسی برجسته و با سابقه، با بیانی شیوا و جذاب و موشکافانه، به تشریح این مسائل میپردازد و رویارویی سنت و تجدد را باز میشکافد