کتاب حاضر، در دو بخش با عنوان های: 1. جامعه شناسی هنر و ادبیات 2. مثلث هنر (فردوسی – نیما – شهریار) دو وظیفه مهم را پیش روی خود دارد: نخست – مطالعه اجمالی "جامعه شناسی ادبیات" به عنوان دانشی نوبنیاد و جوان که گذشته از ارزش و اعتبار علمی و ادبی، نقشی بس مهم در قلمرو روشنگری و تسریع تکامل تاریخی، فکری و فرهنگی، به سهم خود ایفا می کند؛ دوم – نظری سریع از زاویه جامعه شناسی هنر، در بخشی از شعر سنتی و نو، و درست تر، نگاهی به هنر و خلاقیت فردوسی، نیما و شهریار. مسلما کتاب حاضر نظری و گذری است پرشتاب به قلمرو هنر و ادب از سویی و جامعه شناسی از سوی دیگر، که هریک از این دو زمینه خود به تنهایی دریایی گسترده و ژرف است؛ از اینرو گفتنی است که کتاب حاضر با اینکه بر شناخت بستگی های متقابل هنر و اجتماع بویژه در بخش نخست تاکید می ورزد، اگر بسیار خوشبین باشیم قطره ای است از دریا و تشنگان دانش و هنر و دوستداران فرهنگ و ادب را به هیچوجه سیراب نمی نماید، ولی اگر بتواند بر تشنگی آنان بیفزاید و روشنگر جهتی نو در زمینه بررسی و شناخت شعر و ادب باشد مولف عالی ترین پاداش خود را دریافت کرده است
این مجموعه دربرگیرندهی 65 مقالهی دومین همایش پژوهشهای ادبی است. این همایش در سال 1381 به همت مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس و با همکاری انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی و دانشگاه الزهرا برگزار گردید. مقالات عرضه شده در این مجموعه "زبان و ادبیات ایران باستان"، "ادبیات فارسی کلاسیک"، "ادبیات معاصر"، "زیباشناسی و بلاغت"، "نقد ادبی و ادبیات تطبیقی"، "زبان و ادبیات فارسی در خارج از مرزها"، "مطالعات زبانشناسی".
کتاب قرائت فارسی و دستور زبان برای سال دوم دبیرستانها، طبق برنامه جدید وزارت فرهنگ و تصویب شورای عالی کتب درسی و تالیف سعید نفیسی، محمدعلی روحانی، محمد نصرالله، دکتر مهدی محقق است که در سال 1338 منتشر شده است.
بررسی شعر نو در پیوند با محیط اجتماعی، گذشته از شناختن و شناساندن موقعیت کلی شعر نو، میتواند روشنگر علل و عوامل اجتماعی و فرهنگی پیدایش و رشد و تکامل این هنر و بیانگر افکار و عواطف شاعر امروز در برخورد با محیط اجتماعی و مبین جهانبینی و هنرآفرینی شاعر نوآور باشد و به بررسی و شناخت ویژگیها و گرایشهای اساسی شعر نو در این مرحله از تاریخ و فرهنگ و هنر مدد رساند. نویسنده در این کتاب ماهیت شعر، شعر و جامعه و شعر معاصر را از دیدگاه جامعهشناسی بررسی کرده است.
ادبیات راز نهانی تمدن است؛ به همین دلیل جمعیتهای بشری نیازمند ادبیاتند؛ به همین دلیل شعرا تربیتکنندگان مردمند؛ به همین دلیل محصول فکر شعرا و فلاسفه و متفکرین را باید توضیح و تفسیر کرد، به طبع رسانید و منتشر کرد. تنظیم و طبع این مجموعه نیز گامی است در این راه یا لااقل توجهی است به سوی این مقصد و مقصود. منتها در تنظیم و تجدیدنظر نهایی سعی شده بیشتر آثاری که انعکاسی از روح کار و فعالیت، نیکی و پاکی، مبارزه و غلبه بر طبیعت، افکار پاک و مترقی است مورد استفاده قرار گیرد تا به تلطیف ذوق و احساسات عمومی و تنویر افکار و بیداری اذهان از این راه نیز کمک شود. برخی از عناوین مقالات کتاب به این ترتیب است: ادبیات و اجتماع؛ نقش محیط در ایجاد شاهکارهای ادبی/ علی اکبر ترابی، شعر چیست/ آلفونس دو لامارتین، هنر چیست/ تاگور، مبنای اخلاق/ خیامپور، سعدی/ شادمان و ..... .