کتاب ایران در دوره سلطنت محمدرضا پهلوی تالیف علی اصغر شمیم است که در سال 1344 شمسی توسط انتشارات شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران منتشر شده است. کتاب شامل پنج فصل و عناوین آن عبارتند از: ایران در جنگ جهانی دوم، سالهای بحرانی، دوره ثبات سیاسی، انقلاب سفید و تحول اجتماعی، سیاست خارجی و بین المللی ایران.
لاهیجان امروزه یکی از شهرستانهای استان گیلان است، اما بنا بر پیشینۀ تاریخیاش، روزگاری بر شهرها و آبادیهای شرق گیلان و غرب مازندران، نقش مرکزیت داشت و قریب به اتفاق این مناطق بخشی از لاهیجانِ تاریخی محسوب می-شدند. مرکزیت این شهر به¬ویژه از زمان خاناحمد گیلانی و حضور شاعران و هنرمندان نامی در دربار او، دست¬کم از عصر صفوی، این شهر را زبانزد عام و خاص کرده است. تا جایی که برای پی بردن به بُعد علمی و ادبی آن، لازم است که پروندۀ بزرگانی چون سلًار دیلمی، مهیاردیلمی، یحیی دیلمی، شیخ زاهد لاهیجی، عبدالرزاق فیاض، حزین لاهیجی و... به دقت مطالعه شود. کتاب حاضر، پيرامون پيشينه تاريخي و فرهنگي لاهيجان و معرفي برخي از مهمترين بزرگان آن ديار و مشتمل بر سه بخش عمده است: بخش اول: در بيان تاريخ و جغرافياي عام لاهيجان، که آميزهاي است از ديلمان و گيلان. بخش دوم: در بيان تاريخ و جغرافياي خاص لاهيجان، بخش سوم: در تذکره علماء و شخصيتهايي که به نحوي با اين منطقه در ارتباط بودند.
اسپاروی به تصور اینکه یکی از شاگردان مستعدش ممکن است روزی به مقام های عالی سیاسی در ایران دست باید از همان ابتدا به پرورش استعداد او در راستای منافع کشور خود میپردازد و سعی میکند به او بقبولاند که خیر و صلاح جهان به خیر و سعادت نژاد آنگلو ساکسن بستگی دارد. مؤلف از رسم “مداخل” در ایران، این عرف ناشایست عصر بی خبری به وضوح و اجمال سخن میگوید و زنجیره آن را از شاه تا رعیت بازگو میکند و وضع فروش مشاغل مهم دولتی را یکی از عوامل خرابی ملک و ملت میشمارد. اسپاروی از مشهوراتی که دیگر سیاحان شرح دادهاند، دوری گزیده و آنچه بیان نموده تا حد زیاد بدیع و تازه است. او تنها به شرح وقایع بسنده نمیکند بلکه با ایجاز پر معنی به تحلیل رویدادها میپردازد و برخلاف بعضی از سیاحان به تحسین شیوه زندگی و مشی زن ایرانی میپردازد و او را محور زندگی خانواده میداند که تنها امید و آرزوی خود را در خوشبختی خانوادهاش جستجو میکند. نقش چادر را در زندگی اجتماعی زن ایرانی واجد اهمیت بسیار دانسته و آن را ته بند اسارت، بلکه نشان آزادی و مجوزی برای ورود او و شرکت او در فعالیتهای اجتماعی میشمارد و به ذکر مثالهای چندی از شرکت زنان در اعتراض های اجتماعی میپردازد و از این طریق به تحسین زیبایی طبیعی فوق العاده زن ایرانی مینشیند.
این کتاب در نوزده فصل درباره تاریخ عمومی به نگارش درآمده و در آن از این موضوعات سخن رفته است: نتایج کنگره وین و اتحاد مقدس، تاریخ فرانسه، انقلابهای سال 1848 در اروپا، اوضاع انگلیس در قرن نوزدهم، مسئله شرق، ایجاد وحدت ایتالیا، ایجاد وحدت آلمان، مستعمرات اروپائیان در آفریقا و آسیا، ترقیات سریع آلمان، اوضاع روسیه در قرن نوزدهم، اوضاع اتریش، اوضاع ژاپن در قرن نوزدهم و بیستم و .... .
با آنکه انسانهای تاریخی در طول تاریخ از پیچوخمهای بسیار گذشته و فرازونشیبهای فراوانی را پشت سر نهادهاند،اما هرگز مانند دو قرن معاصر دچار تحولات عمیق تاریخی نشدهاند؛ بنابراین بهجرئت میتوان گفت بشر در قرون معاصر باب نوینی را در تاریخ خود گشوده و فصولی را بر آن اضافه نموده که در هیچیک از ادوار تاریخ نمونه آن مشاهده نشده است. کتاب «تاریخ دول معظم» که با روش جدید تاریخنگاری و رعایت اصول فنی به صورتی کاملا مستند نوشته شده است، هیچ نکتهای را از نظر دور نداشته و هرگز واقعهای را به فراموشی نسپرده و زندهیاد شمیم با صداقت کامل و حفظ امانت آن را ارائه داده است. خواننده از همان آغاز که با کتاب همراه میشود، گام به گام حوادث را تعقیب میکند و سیاست جهانی دول معظم را دنبال مینماید و چنان بر قضایا اشراف مییابد که گویی خویش را در صحنه میبیند و با وقایع جهان پیش از شروع جنگ جهانی اول تا حوادث غیرمنتظره پس از جنگ جهانی دوم همراه است. این کتاب که وقایع دول معظم از 1919 ميلادی تا 1947 ميلادی را بررسی کرده، جلد اول آن شامل تاريخ فرانسه، آلمان، انگلستان و ايتاليا و جلد دوم شامل تاريخ شوروی، ممالك متحده امريكا، چين، ژاپن و پيمانهای صلح میباشد.