کتابخانه مجازی ادبیات

موسسه امیدوار است با انتشار این مجموعه در نهایت بتواند در ارج نهادن به سند و اشاعه فرهنگ مستندگویی در تاریخ تلاشی درخور نموده و در این راه بخشی از سوالات و خواسته های وسیع ملتی بزرگ را پاسخ دهد و به همراه سایر فعالیتهای تحقیقاتی و انتشاراتی مصمم است به منظور نشر آثار فرهنگی و تاریخی با بهره جویی از مجموعه اسناد و مدارک خود دست به انتشار سلسله کتابهایی با عنوان تاریخ معاصر ایران بزند و در این راه به توکل الهی و یارای استادان و محققان و اهل علم امید بسته است.

اسناد کتاب حاضر بیانگر جو محدود و بسته حاکم بر مطبوعات و احزاب دوره رضاشاه است، متعلق به بایگانی وزارت دربار و ریاست وزرای دوره پهلوی اول است. قسمت اول اسناد این کتاب به مطبوعات و قسمت دوم به احزاب اختصاص داده شده است. در قسمت مطبوعات بخش اول اسناد عمدتا شامل مکاتبات مدیران مطبوعات با عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار رضاشاه در خصوص درخواست رفع سانسور یا توقیف از نشریه خود و یا ابراز وفاداری نسبت به دستگاه حاکمه است. بخش دوم مربوط به انتشار روزنامه های پیکار و نهضت در برلن و اقدامات دولت ایران در جلوگیری از انتشار این روزنامه ها و ممانعت از ورود نسخ آن ها به ایران و سایر کشورهاست. قسمت احزاب نیز که بخشی کوچک از اسناد این مجموعه را به خود اختصاص داده، دربرگیرنده اسناد وزارت دربار در فاصله سال های 1304 تا 1311 ه.ش است.

جلد حاضر چهارمین و آخرین جلد از تاراج میراث ملی مشتمل بر یک مقدمه و سه فصل است، که براساس اسناد موجود در وزارت خارجه، از سال 1314 ه.ق/الی1318 ه.ش/1899 الی 1939م تهیه و تدوین شده است. در فصل اول، اسناد موجود در رابطه با کاوشگران و حفاران آلمانی، در فصل دوم اسناد مربوط به هیاتهای آمریکایی و در فصل سوم نوشته جراید مختلف آن روز جهان، در مورد حفاری و اشیای عتیقه و باستانی در ایران و کشف آثار ذی قیمت و تاریخی، مورد بررسی قرار گرفته اند.

ایران و استعمار، عنوان مجموعه ای است که تلاش دارد بخشی از برخوردهای استعماری قدرت های بزرگ را در برابر ایران به تصویر بکشد. تردیدی نیست که ایران از اوایل قرن 19 میلادی به صورتی مشخص در منظر نظر استعمارگران اروپایی قرار گرفت. آنچه که بر روند این نگرش تاثیر بسزایی نهاد، موقعیت خاص ژئواستراتژیک و ذخایر نهفته موجود در این جغرافیای سیاسی بود. ورود استعمار به ایران با همه وجوه و ابعاد صورت پذیرفت و استیلای آن علیرغم مخالفت ها و واکنش های جامعه سنتی ایران طی دو قرن اخیر عملی گردید. برخلاف باوری که معتقد به نقش اروپا در تغییر ساختار سیاسی – اجتماعی ایران است و از این موضع می کوشد نگاه استعماری اروپاییان را توجیه کند، باید گفت که حضور اروپاییان در ایران صرفنظر از جنبه های سازنده و تاثیرگذار، تبعات جبران ناپذیری را هم برجای نهاد. اسناد منتشره در این اثر بیان نمونه هایی چند از خسرانی است که باید آن را ناشی از همین حضور دانست. مسئله اخذ امتیاز و فقدان پایبندی صاحبان امتیاز به مفاد آن موضوعی است که صحت آن از بررسی اسناد و مدارک کتاب حاضر به ویژه در خصوص هیئت فرانسوی کاوش های باستانی نمود می یابد. این دفتر جلد دوم از این مجموعه است با عنوان (هیئت فرانسوی 1354-1341ق/1935-1923م).