کتابخانه مجازی ادبیات

نوشتاری که اکنون مورد ملاحظه قرار می گیرد با توجه به نیاز آموزشگاه های کشور به ویژه دبیرستانها برای بنیادگذاری کتابخانه های خود و اداره آن، به وسیله کتابداران مرکز خدمات کتابداری این موسسه آماده شده است و هدف آن تامین یک سلسله داده های زیربنائی و اساسی برای تاسیس و اداره چنین کتابخانه هایی میباشد. کوشش نویسندگان بر این بوده است که با در نظر داشتن شرایط و امکانات کنونی همراه با آینده نگری، مسائل فنی و گاه دشوار کتابداری را به گونه ای چکیده و آسان بازگو سازند تا اولیای آموزشگاهها چون آموزگاران، دبیران و مدیران که به سبب پیشه تربیتی خود به امور مربوط به کتاب و کتابخانه علاقه خاص دارند بتوانند ابزار نخستین برای وصول به هدف پدید آوردنو اداره چنین کتابخانه هایی را در دست داشته باشند.

مجموعه حاضر چهارده مقاله از استاد کاظم مدیرشانه چی است. بعضی از این مقالات در زمان انتشار برای فارسی زبانان تازگی و اهمیت بیشتری از این زمان داشته است، زیرا آن زمان درباره کتابخانه های اسلامی یا بعض عناوین این مقالات مستقلا مقاله یا کتابی به فارسی وجود نداشت و آنچه در مطاوی کتابها چون کتاب شریف (النقض) یا در تاریخ ادبیات فارسی یا کتب شرح حال علما و امثال آن آمده بود به اجمال و بدون ترتیب زمانی و تاثیر و تاثر هریک از دیگری ذکر شده که خوشبختانه در این باره بعدا کتابهایی مستقلا و یا از عربی به فارسی انتشار یافت که از لحاظ جامعیت و دیگر جهات چون دسته بندی کتابخانه ها به: عمومی و خصوصی و در بخش نخست "عمومی" به مساجد و مدارس و خانقاه ها و در بخش دوم "شخصی" به کتابخانه های امرا، وزرا، علما، و ...، قابل توجه و حاوی اطلاعات مهمی در این راستا است. منتهی هیچ نوشته ای نیست که واجد همه اطلاعات باشد. به علاوه که همه منابع در دست همه نویسندگان نبوده و نیست...

این کتاب با همکاری چند نفر از شیفتگان خدمات مفید به آثار ارزنده گذشتگان حاصل آمده است، دانشمند گرامی آقای ایرج افشار در آذرماه 1349 وجود تالیف پایان نیافته کتاب را که بوسیله شادروان دکتر مهدی بیانی استاد فقید دانشگاه تهران تهیه شده بود باطلاع انجمن آثار ملی رسانیدند و طبق پیشنهاد ایشان آقای حسین محبوبی اردکانی زحمت مباشرت و سرپرستی چاپ آنرا بر عهده گرفتند و ....

مهدی بیانی مولف کتاب می گوید: "بنای تالیف این کتاب در دو بخش نهاده شده است: بخش اول، در بیان احوال خوشنویسان "اقلام سته" یا "خطوط اصول اسلامی" مطلق، اعنی خطوط متمایز: ثلث، نسخ، ریحان، محقق، رقاع، توقیع، چون در میان این جماعت از خوشنویسان اشخاصی که در نوشتن تمام این خطوط دست داشته اند، بسیار است و تفکیک خوشنویسان هر قلم از این اقلام سته دشوار می نمود، با وجود کثرت افراد خوشنویسان این طایفه، همه را در یک جلد آوردم و به مناسبت تقدم تاریخی وضع خطوط، جلد اول کتاب را حاوی تمام بخش اول است، با ترتیب حروف تهجی، به این طبقه اختصاص دادم. بخش دوم، در ترجمه خوشنویسان "خطوط اسلامی" ایرانی، اعنی استادان تعلیق و نستعلیق و شکسته نستعلیق، که آن را در سه جلد مستقل گرد آوردم، و طبع و نشر نستعلیق نویسان را که در جلد دوم از بخش دوم است و از جهت تاریخ وضع باید در مرتبه دوم، پس از تعلیق نویسان قرار گیرد بنا به اهمیتی که آن نزد ایرانیان دارد بر مجلدات دیگر مقدم داشتم و چون ذکر تمامی خوشنویسان نستعلیق در یک مجلد نمی گنجید و از هزار صحیفه و یک هزار و چهارصد ترجمه، تجاوز نمی نمود، قسمت اول آنرا که از حرف الف تا قسمتی از حرف شین و بیش از سیصد صفحه و چهارصد ترجمه است؛ در یک جزء به چاپ رساندم." جلد سوم کتاب زمانی منتشر شد که دکتر مهدی بیانی رخ در نقاب خاک کشیده بود و دکتر محبوبی بنا به تقاضای ایرج افشار ادامه این خدمت را به عهده گرفت و جلد سوم در سال 1348 منتشر شد. جلد حاضر نیز که آخرین جلد از این مجموعه به شمار می رود بر اساس یادداشتها و برگه هایی است که از دکتر بیانی به یادگار مانده است و به همت دکتر محبوبی تنظیم و تحریر شده است.