کتابخانه مجازی ادبیات

«سال‌های آتش و برف» برگزیده‌ای است از مقاله‌های«آیدین آغداشلو» در فاصله سال‌های 1370تا .1377این مطالب در دو بخش با عنوان «گفتارها» و «گفت و گوها» به طبع رسیده که موضوع عمده آنها درباره ادبیات و هنر کلاسیک ایران است .عنوان برخی مطالب کتاب بدین قرار است «تاملی در هویت فرهنگی ما»، «درباره شاهنامه شاه طهماسبی»، « حق آقای ابراهیم گلستان» و «از سهو تا جعل :نگاهی به چند نمونه جعلی در میان آثار هنری قدیم ایرانی» . نویسنده در بخشی از کتاب تصریح می‌کند: «هر فرهنگ زنده‌ای از گذشته‌اش به سود امروزش قوت می‌گیرد و حاصل جمع امروزش، زمینه شکل فردایش می‌شود .ساختار امروزش هم حاصل جمع استعداد «جذب و طرد» و «خلاقیت» آن است .به همین خاطر است که نمی‌تواند تنها به گذشته‌اش تکیه کند .اگر فرهنگی آن «استعداد» را از دست داده باشد، پس در حال فترت و فرود است .فرهنگ مغلوب به خاطر از دست دادن استعداد «انتخاب اصلح» و «خلاقیت در ترکیب تازه» است که عقب می‌ماند . فرهنگ‌های بسته‌ای که به قصد حراست ارزش‌هایشان در را به روی غیر می‌بندند از حرکت و نوزایی باز می‌مانند ;نظیر تمدن یهودیان در فاصله میان سقوط اورشلیم به دست رومیان تا پراکندگی‌شان در شرق و غرب .یا پارسیان در هند .یا چینی‌های دوران مینگ» . این جلد از مجموعه گفتارهای آیدین آغداشلو 26 گفتار و گفتگو در موضوع‌های مختلف و پراکنده‌ای از سینما و تئاتر و باستان‌شناسی و … را دربر می‌گیرند. آغداشلو در سال‌های پس از ترک تحصیل در دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران، مشغول به نویسندگی، نقاشی، گرافیک، تعلیم و تدریس و …. شد. حاصل کار نویسندگی او به صورت هشت جلد کتاب مجموعه مقالات و گفت‌وگوها درآمده که بیش از ششصد مقاله و نوشته در زمینه‌های گوناگون فرهنگی و هنری را دربر می‌گیرد. مقاله‌ها و مصاحبه‌های این مجموعه موضوعات مختلف و ظاهراً پراکنده‌ای را دربر می‌گیرند؛ از سینما و تئاتر و باستان‌شناسی و هنرهای ایرانی و اسلامی و نقاشی تا خوشنویسی و گرافیک و شعر، اما در باطن مشغلۀ اصلی آیدین آغداشلو همیشه بازشناسی فرهنگ و هنر گذشته و معاصر ایران و جهان بوده است. در این کتاب مقاله‌ها و گفت‌وگوهای سال‌های 1371 ـ 1378 آورده شده است. گفتارهای این مجلد بیشتر حوزه‌های سینما و تئاتر و نمایش را شامل می‌شوند. در یکی از گفتارها که اشاره‌ای دارد به خرید یک ورق مصور شاهنامۀ شاه طهماسبی که توسط نویسنده و زنده‌یاد ایرج افشار از لندن صورت گرفته، نویسنده دربارۀ این نسخه می‌نویسد: «با اطمینان خاطر می‌توانم بگویم که شاهنامۀ شاه طهماسبی، گوهر یگانۀ تاریخ نقاشی ایران است. تا جایی که می‌شناسم، هیچ نسخۀ مصوری در طول تاریخ کتاب‌سازی ایران، مزین به 258 نقاشی در قطع بزرگ نبوده است و جماعتی چنین متعدد و متنوع از استادان بزرگ رشته‌های گوناگون این فن، بر روی یک کتاب کار نکرده‌اند: از خوشنویس و نقاش و کاغذساز و جدول‌کش و تذهیب‌گر و حل‌کنندۀ طلا تا شیرازه‌بند و صحاف و افشانگر و تشعیرساز تا ده‌ها استاد دیگر و حاصلی چنین پروپیمان و مفصل و شگفت‌انگیز کمتر عرضه شده است». (ص 62) فهرست مطالب کتاب: کتاب یکم: گفتارها یک: دیباچۀ مجموعه نقاشی‌ها؛ تأملی در هویت فرهنگی ما؛ کجا ایستاده‌ایم؟؛ گزارشی و اشاره‌ای برای آن طرفی‌ها؛ مقاله‌هایی که باید می‌نوشتم و ننوشتم؛ نامه‌ای برای پسرم؛ دربارۀ شاهنامۀ شاه طهماسبی؛ از سهو تا جعل؛ به رفتار آرام رودخانه‌ای می‌ماند که به سوی ابدیت جاری است. دو: سینماهای من؛ فیلم‌های عمر من؛ چهار یادداشت؛ آلتمن آویخته میان تغزل و افشاگری. سه: به همان یک دانه بادام تلخ می‌ساختم، اگر می‌ماند؛ زنده است و نمرده است؛ با بغضی در گلو؛ در حق آقای ابراهیم گلستان؛ چهرۀ انسان و رنج او. کتاب دوم: گفت‌وگوها گفتگو با آیدین آغداشلو؛ با بیگانگی پیر می‌شویم؛ دربارۀ سینما، مدرنیسم و فیلم‌سازان ایرانی؛ مفهوم سینمای ملی و راه‌های دست‌یابی به آن؛ موضوع را این‌جوی هم می‌شود نگاه کرد؛ دربارۀ نقاشی این سال‌های ما؛ مصاحبه با روزنامۀ ایران؛ مصاحبه با فصل‌نامۀ هنر.

این اثر مجموعه ای است شامل بیست مقاله به قلم استاد عبدالحسین زرین کوب که هر مقاله به یک شاعر اختصاص دارد. از رودکی شروع می شود در ادامه به فردوسی، فرخی، منوچهری، ناصر خسرو، مسعود سعد، خیام، سنایی، انوری، خاقانی، نظامی، عطار، مولوی، سعدی، امیر خسرو دهلوی، ابن یمین، حافظ، جامی و صائب می پردازد و در نهایت به بهار ختم می شود.این مقالات به صورت مختصر اما نه با نادیده گرفتن مطالب حیاتی بلکه گزینش صحیح از میان آنان به نگارش درامده است و همین عامل اثر را برای علاقه مندان به آشنایی با شعر فارسی چه خواننده ی مبتدی و چه حرفه ای جذاب کرده است. او با استفاده از نسخه های موجود آثار و تذکره های نوشته شده درباره ی این شاعران و با نظر به شرایط سیاسی اجتماعی دورران حیات شان به بررسی اشعار و زندگی آنها می پردازد. با کاروان حله کتابی است که می تواند شناخت ما را از این بزرگان و آثارشان ارتقا ببخشد.

هدایت و سپهری هیچ‌کدام در جستجوی پیگیر برای یافتن «حقیقت» به آن دست نیازیدند؛ هر دو در ذن ـ بودیسم مطالعاتی داشتند و هیچ‌یک از این دو با پاره زن در روان خود، در آشتی نبودند. در این کتاب نویسنده کوشیده تا نظریه‌های جدید نقد ادبی بر «بوف کور» صادق هدایت و شعرهای سهراب سپهری اطلاق شود.

خواننده با مشاهده عنوان این کتاب ممکن است از خود بپرسد که هدایت چه ارتباطی با سپهری دارد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که نه هدایت و نه سپهری، هیچ‌کدام در جستجوی پیگیر برای یافتن «حقیقت» به آن دست نیازیدند؛ هر دو در ذن ـ بودیسم مطالعاتی داشتند و هیچ‌یک از این دو با پاره زن در روان خود در آشتی نبودند. در این کتاب کوشش شده است که نظریه‌های جدید نقد ادبی بر «بوف کور» و «شعرهای سهراب سپهری» اطلاق شود.