در تاریخ معاصر ایران قیام ملی 28 مرداد 1332، آغاز پیروزی های درخشان و بنیانگذار جنبش عمیق و مثبت ملت ایران در راه ترقی و پیشرفت و تکامل به شمار می رود. این رستاخیر عظیم ملی نه تنها ملیت و موجودیت و سنتهای گرانقیمت ملت ایران را از سقوط در مخاطره آمیزترین سراشیب تاریخ نجات داد، بلکه با فراهم آوردن ثبات و آرامش داخلی و تثبیت سیاست خارجی به ملت ایران امکان داد تا شاه در کلیه شئون اجتماعی - اقتصادی - کشاورزی - فرهنگی - صنعتی و بهداشتی، تحولات عمیقی را به وجود آورد و با بسیج نیروهای فعال و ایجاد شرایط موفقیت آمیز استقرار عدالت اجتماعی، مظاهر واقعی دموکراسی را متجلی سازد و بتواند در دامنه آن برای تامین زیست سرفراز زندگی بی رنج و کوشش ثمربخش خود را پیگیر و بی تردید ادامه دهد...
لاهیجان امروزه یکی از شهرستانهای استان گیلان است، اما بنا بر پیشینۀ تاریخیاش، روزگاری بر شهرها و آبادیهای شرق گیلان و غرب مازندران، نقش مرکزیت داشت و قریب به اتفاق این مناطق بخشی از لاهیجانِ تاریخی محسوب می-شدند. مرکزیت این شهر به¬ویژه از زمان خاناحمد گیلانی و حضور شاعران و هنرمندان نامی در دربار او، دست¬کم از عصر صفوی، این شهر را زبانزد عام و خاص کرده است. تا جایی که برای پی بردن به بُعد علمی و ادبی آن، لازم است که پروندۀ بزرگانی چون سلًار دیلمی، مهیاردیلمی، یحیی دیلمی، شیخ زاهد لاهیجی، عبدالرزاق فیاض، حزین لاهیجی و... به دقت مطالعه شود. کتاب حاضر، پيرامون پيشينه تاريخي و فرهنگي لاهيجان و معرفي برخي از مهمترين بزرگان آن ديار و مشتمل بر سه بخش عمده است: بخش اول: در بيان تاريخ و جغرافياي عام لاهيجان، که آميزهاي است از ديلمان و گيلان. بخش دوم: در بيان تاريخ و جغرافياي خاص لاهيجان، بخش سوم: در تذکره علماء و شخصيتهايي که به نحوي با اين منطقه در ارتباط بودند.
اسپاروی به تصور اینکه یکی از شاگردان مستعدش ممکن است روزی به مقام های عالی سیاسی در ایران دست باید از همان ابتدا به پرورش استعداد او در راستای منافع کشور خود میپردازد و سعی میکند به او بقبولاند که خیر و صلاح جهان به خیر و سعادت نژاد آنگلو ساکسن بستگی دارد. مؤلف از رسم “مداخل” در ایران، این عرف ناشایست عصر بی خبری به وضوح و اجمال سخن میگوید و زنجیره آن را از شاه تا رعیت بازگو میکند و وضع فروش مشاغل مهم دولتی را یکی از عوامل خرابی ملک و ملت میشمارد. اسپاروی از مشهوراتی که دیگر سیاحان شرح دادهاند، دوری گزیده و آنچه بیان نموده تا حد زیاد بدیع و تازه است. او تنها به شرح وقایع بسنده نمیکند بلکه با ایجاز پر معنی به تحلیل رویدادها میپردازد و برخلاف بعضی از سیاحان به تحسین شیوه زندگی و مشی زن ایرانی میپردازد و او را محور زندگی خانواده میداند که تنها امید و آرزوی خود را در خوشبختی خانوادهاش جستجو میکند. نقش چادر را در زندگی اجتماعی زن ایرانی واجد اهمیت بسیار دانسته و آن را ته بند اسارت، بلکه نشان آزادی و مجوزی برای ورود او و شرکت او در فعالیتهای اجتماعی میشمارد و به ذکر مثالهای چندی از شرکت زنان در اعتراض های اجتماعی میپردازد و از این طریق به تحسین زیبایی طبیعی فوق العاده زن ایرانی مینشیند.
در تدوین جلد دوم این مجموعه همان روشی بکار رفته که در جلد اول مورد نظر بوده است و اصولا مطالب بر همان اساس تنظیم شده است: بدین توضیح که پس از نقل چند نکته دیگر از جلسات هیئت دولت و نقل یکی از صورتجلسات تفصیلی، اصول بیانات شاهنشاه مربوط به سالهای 1338 و 1339 به ترتیب تاریخ جلسه درج گردیده است
اشرف احمدی در جلد کتاب پنجسال در حضور شاهنشاه در مورد موضوع کتاب اینگونه می گویند: "در این مجموعه برای اطلاع علاقمندان و خوانندگان گرامی اول به نقل یکی از جلسات تفصیلی هیئت دولت در پیشگاه شاهنشاه مبادرت شده و بعد نکاتی چند مربوط به جلسات هیئت دولت توضیح گردیده و بالاخره اصول اوامر شاهنشاه در جلسات هسئت دولت (باستثنای مطالب محرمانه سیاسی) درج شده است".