کتابخانه مجازی ادبیات

شیخ مولی رشید دزفولی، فقیهی فاضل و ادیبی از شعرای تابناک بود که در جامعیت علوم و فضیلت دینداری و رعایت نکات اخلاقی و فضایل و کمالات نفسانی در عهد خود مشخص و ممتاز بود «او با همه اطلاعاتی که در علوم دینی و فلسفه و تاریخ و ادبیات تازی و فارسی داشته‌اند تنها قسمتی از دیوانش یعنی بخش (زهرائیه) به جای مانده، که با همه‌ی اندکی طبعی غرا و معلوماتی جامع است. در شعر بر پیشینیانی همچون سعدی، حافظ و جمال‌الدین عبدالرزاق بوده است... مجموعاً 2545 بیت شعر از مرحوم ضیایی به جای مانده است» . «این اثر یکبار در سال ۱۳۳۳ قمری در بمبئی و بار دیگر در سال ۱۳۲۳ خورشیدی در تهران به نام کلیات دیوان ضیایی به چاپ رسیده است. مجموعه زهرائیه ضیایی اگرچه در باب مدیحه و مرثیه است، اما با اصولی نو و طرح‌های شعری جدید نسبت به مرثیه سرایی در آن زمان به وجود آمده که این نوع طرز بیان مرثیه در نوع خود بی‌نظیر است و در زمان زندگی ضیایی مطمئناً سبکی بسیار نو و تازه بوده است» در دیوان شعری که از او به جای مانده تعدادی قصیده و غزل(88) و ترجیع بند(12) وجود دارد. «گرچه دیوان اشعارش مختصر ولی منقح و نافع و حاوی فواید بسیار است. اشعار نغز و شیوای او در قالب پند و نصایح، حکایت از رنج درون و قلب سوزانش دارد» . اثر منظومش؛ یعنی زهرائیه نشان از تسلط او بر قواعد شعری و تبحر او بر استحکام معانی دارد و دلیل بارزی است بر فصاحت کلام و روانی سخن و نیروی طبع و قوت بیان و حدت ذهن او. «قصاید و غزلیات لطیف و مدایح عالی و اوصاف رایع او با معانی باریک و مضامین تازه و دل‌انگیز به شعر او دلاویزی و رونق و جلای خاص می‌بخشد. در لابه‌لای اشعارش به ابیاتی برمی‌خوریم که بیانگر حسب حال و بیان احوال و سبب احتراز او از دنیا و مردم زمانه و علت انزوا و تجرید وی از خلایق است»

کتاب حاضر شامل قصائد، غزلیات و منظومات محمدجعفر ایرانپور تویسرکانی متخلص به پروین است که در سال 1342 منتشر شده است. در ترکیب بندی توشه پروین برخلاف سنن باستانی شعرا فقط مطالب را بهم پیوسته و هر مطلبی بنام پیکره مربوطه از یک پیچ پیکره ردیف گردید. توشه پروین نیز به همین رویه تعیین میشود: پیکره یک – قصائد و غزلیات عرفانی و اشعار مذهبی، پیکره دوم – حماسه های وطنی و چکامه های ملی و نظایر آن، پیکره سوم – مربوط به آزادی بانوان و اندرزهای مربوط به آن، پیکره چهارم – پند و اندرزهای عمومی و برخی مطالب خصوصی شاعر، پیکره پنجم – هزلیات و نکوهش های منطقی چه در امور ملی و چه در مورد مخربین دین مقدس اسلام...

در این دفتر، غزلیات، ترجیع‌بند، مسمط، دوبیتی‌ها و رباعیاتی از ((غلامحسین صفایی)) به کوشش ((احمد کرمی)) گرد آمده است .در مقدمه دیوان، شرح حال شاعر و در صفحات پایانی فهرست اشعار به طبع رسیده است.

چاپ حاضر از دیوان "خیالی بخارایی "(وفات 862 :ه‌.ق) مشتمل است بر :چهار قصیده، 377غزل، سه قطعه، یک مسمط، هشت رباعی، و شش تک بیت که در انتهای کتاب تضمین شیخ بهایی از غزل خیالی، نیز تضمینی از علی‌اکبر کنی‌پور به طبع رسیده است .