کتابخانه مجازی ادبیات

در روزهای شانزدهم و هفدهم بهمن‌ماه 1351، یعنی حدود 47 سال قبل، در کتابخانة مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران به‌منظور تجلیل از خدمات میرزا تقی‌خان امیرکبیر، مجلسی برای بررسی افکار و احوال وی همراه با نمایشگاه عکس، کتاب و روزنامه‌های آن روزگاران تشکیل شد. در این مجلس 12 نفر از استادان دانشگاه و محققان عالی‌قدر، پیرامون شرح احوال زندگی امیر، وضعیت دارالفنون و چگونگی تأسیس آن، و سایر مطالب در همین ارتباط بیاناتی ایراد کردند که متن این سخنرانی‌ها به سعی و تلاش آقای قدرت‌الله روشنی زعفرانلو تدوین و توسط «انتشارات کتابخانة مرکزی دانشگاه» در سال 1354 به زیور طبع آراسته شد. درباره امیرکبیر که زمان او را چه بسا بتوان از مهم‌ترین و اثرگزارترین دوران‌های تاریخی ایران گمان برد، کتاب‌ها و مقالات بسیاری تألیف شده و در دسترس پژوهندگان فارسی زبان قرار گرفته است. صد و شصت و سه سال پیش یکی از شایسته‌ترین مردان نام‌آور تاریخ ایران، بر اثر توطئه‌ بیگانگان کشته شد و دوره‌ درخشانی که با صدارت او آغاز شده بود، رو به افول و خاموشی گذاشت. قتل میرزا تقی‌خان امیرکبیر بی گمان ضربه‌ای بر پیکر تاریخ ایران بود. کسانی که با تاریخ ایران آشنایند می‌دانند که امیرکبیر دوران کودکی را در خانواده قائم مقام به شاگردی سپری کرد. داستان معروف فرا گرفتن درس هنگام خدمت به فرزندان قائم مقام، که بارها در منابع به آن اشاره شده، مربوط به همان ایامی است که به خانه شاگردی مشغول بوده است. «گویند که امیر در کودکی که ناهار اولاد قائم مقام را می‌آورد، در حجره معلمشان ایستاده، پای بازبردن ظروف، آنچه معلم به آن‌ها می‌آموخت، او فرا می‌گرفت تا روزی قائم مقام به آزمایش پسرانش آمده، هر چه از آن‌ها پرسید ندانستند. امیر جواب می‌داد. قائم مقام پرسید تقی تو کجا درس خوانده‌ای؟ عرض نمود روزها که غذای آقازاده‌ها را آورده، ایستاده، می‌‌شنیدم. قائم مقام انعامی به او داد. او نگرفت و گریه کرد. بدو فرمود چه می‌خواهی؟ عرض کرد: به معلم امر فرمایید درسی را که به آقازاده‌ها می‌دهد به من هم بیاموزد. قائم مقام را دل سوخته، معلم را فرمود تا به او نیز می‌آموخت.» امیرکبیر دست پرورده قائم مقام بود و به سبب ویژگی‌های برجسته شخصیتی‌اش در تاریخ دولت‌های ایران خوش درخشید. «واتسون»، نویسنده انگلیسی، درباره امیر مطالبی گفته که برازنده اوست: «در میان همه رجال اخیر مشرق زمین و زمامدارن ایران، که نامشان ثبت تاریخ جدید است، میرزا تقی‌خان امیرنظام بی‌همتاست، به حقیقت سزاوار است که به عنوان اشرف مخلوقات به‌شمار آید، بزرگوار مردی بود.»

کتاب حاضر متن کامل سخنرانی دانشمند بزرگوار استاد جلال الدین همایی درباره مبعث حضرت پیغمبر اکرم (ص) به ضمیمه قصیده منقبت حضرت امیرالمومنین علی ابن ابیطالب (ع) که در سال 1344 توسط کتابفروشی فروغی منتشر شده است.

این کتاب شامل گوشه هایی از اوضاع فرهنگی و اجتماعی ایران مخصوصا دوران معاصر می باشد. فهرست کتاب شامل پنج بخش است بخش اول زبان و ادبیات فارسی، بخش دوم فردوسی و شاهنامه؛ بخش سوم گفتارهای اجتماعی و تاریخی؛ بخش چهارم یادی از دوستان؛ بخش پنجم گوناگون و قسمت آخر غلطنامه و اصلاحات است.

شعر دل‌انگیز پارسی طی قرون راه تکامل و اعتلاء پوییده و در هر دوره‌ای شاعران توانایی به سهم خود بر غنای آن افزوده‌اند. در عصر کنونی نیز در ادامه این تعالی سخن‌پردازانی پدید آمده‌اند که ضمن حراست از میراث گرانقدر گذشتگان، بر ارزش این گنجینه افزوده‌اند. بی‌شک دکتر رعدی آذرخشی از جمله آنان است. دکتر رعدی در اقسام مختلف شعر طبع‌آزمایی کرده است. قوالب شعری او معمولا از میان اوزان معمول و متداول در شعر پارسی انتخاب شده و اگر گاه در قصائد خود به اوزان فشرده و کوتاه یا بحور به اصطلاح نامطبوع نیز روی آورده، به‌خوبی توانسته خود را از تنگنای قوالب و قوافی برهاند و بی هیچ‌گونه تکلفی، الفاظ و اوزان را به معنی و مفهوم بپیوندد. این کتاب متضمن نمودارهایی است از انواع مختلف شعر که شاعر در آنها طبع‌آزمایی کرده است. در ابتدای کتاب نیز در مقدمه‌ای دکتر حسین خطیبی به زندگی و ویژگی‌های شعری رعدی آذرخشی اشاره کرده است. کتاب در بخش‌های چکامه‌ها، غزل‌ها مثنوی‌ها، گوناگون و رباعی‌ها گردآوری شده است.