نبرد رستم و اسفندیار یکی از داستانهای حماسی ایرانی است که در کتابهایی مانند شاهنامه فردوسی و گشتاسپنامه دقیقی بدان پرداخته شدهاست. این داستان از طولانیترین بخشهای شاهنامه و به لحاظ ادبی یکی از برجستهترین بخشهای آن است. داستان که روایتگر رزم میان اسفندیار، شاهزاده کیانی و رستم، پهلوان زابل است، یکی از بخشهای تراژیک شاهنامه بوده و به توصیف خود فردوسی، بلبلان به سبب مرگ اسفندیار ناله سر میدادند. فردوسی داستان رستم و اسفندیار را در ضمن حوادث دوران سلطنت گشتاسب در اواخر عصر کیانیان به نظم کشیده است.
سیدمحمدرضا کردستانی با تخلص میرزاده عشقی (۲۰ آذر ۱۲۷۳ – ۱۲ تیر ۱۳۰۳) شاعر، روزنامهنگار، نویسنده و نمایشنامهنویس ایرانی دوره مشروطیّت و مدیر نشریه قرن بیستم بود که در دوره نخستوزیری رضاشاه، به دستور رئیس اداره تأمینات نظمیه (شهربانی) وقت، ترور شد. وی از جمله مهمترین شاعران عصر مشروطه بهشمار میرود که از عنصر هویت ملی در جهت ایجاد انگیزه و آگاهی در توده مردم بهره گرفت. او را خالق اولین اپرای ایرانی میدانند. کتاب حاضر گزیدهی اشعار و تقسیر و نقدی ادبی آثار میرزاده عشقی است.
براي شناختن بزرگان وسرشناسان فرهنگ و ادب ، گذشته از نوشته های خود آنان اطلاع از آنچه ديگران درمورد آنان گفته اند و نوشته اند نيز بايسته و سودمند است . انگيزه ي گردآوردن اين دفتر نيز همين بوده است وآنچه درآن جمع آمده آثاري است كه در طول ساليان به طور پراكنده در مطبوعات و نشريات و كتب گوناگون درباره ي شهريار و شعر و زندگي او نوشته شده و چه بسا دسترسي به آنها براي آيندگان جز در مجموعه هايي از اين گونه ناممكن مي بود.
در این مجموعه کوشش شده است مقالاتی که بوسیله اعضاء کادر آموزشی دانشگاه پهلوی در سال تحصیلی 1352-1351 منتشر شده است با ذکر عنوان، نویسنده، مجله و تاریخ انتشار و ثبت گردآوری و در اختیار دانشمندان، و اندیشمندان و دانش پژوهان قرار گیرد. تعداد 291 مقاله در این مجموعه احصاء شده است که 88 مقاله آن مربوط به دانشکده ادبیات و علوم 85 مقاله آن مربوط به دانشکده پزشکی، 4 مقاله آن مربوط به دانشکده دامپزشکی، 66 مقاله آن مربوی به دانشکده کشاورزی و 48 مقاله آن مربوط به دانشکده مهندسی است.
رستم و سهراب یکی از داستانهای غم انگیز شاهنامه است و داستان مرگ سهراب جوان را به تصویر میکشد که بر اثر جنگ با رستم، به دست پدر کشته میشود. سهراب پهلوان افسانهای در شاهنامه است که پدرش رستم و مادرش تهمینه دختر شاه سمنگان است. سهراب با سپاه تورانیان به نبرد ایران آمد و در جنگی تنبهتن با رستم کشته شد، درحالیکه همدیگر را نمیشناختند. تراژدی رستم و سهراب، تراژدی بیخبری است. کتاب حاضر شامل این عناوین است: فصل اول: حماسه ها، ساختار حماسه، خصوصیات عمده شعر حماسی فصل دوم: مختصات شاهنامه، دوره اساطیری، دوره پهلوانی، دوره تاریخی، حماسه سرایی پس از فردوسی فصل سوم: اسطوره چیست؟ حماسه و تراژدی، حماسه ها و اساطیر بابلی و سومری، حماسه گیل گمش، مهابهاراتا (حماسه ای از هند)، رامایانا، هومر و ایلیاد و اودیسه، انه اید (حماسه ای از روم)، دیگر حماسه های اروپایی، اعراب و حماسه فصل چهارم: سه دیدگاه بر حماسه رستم و سهراب، 1.دیدگاه استاد منوچهر مرتضوی، 2.دیدگاه استاد زرین کوب، 3.دیدگاه استاد مینوی، متن داستان رستم و سهراب.