کتابخانه مجازی ادبیات

دستور زبان فارسی مجموعه قواعدی است که ویژگی و توانایی‌های زبان فارسی را نشان می ‌دهند. کتاب حاضر که به قلم احمد احمدی (بیرجندی) نگارش شده، به صرف و نحو در زبان فارسی می پردازد. مولف پس از مقدمه و تعریف دستور زبان در دو بخش به صرف یا تجزیه (اسم ، صفت، ضمایر، فعل، قید، حروف اضافه، حروف ربط، اصوات، وندها و اقسام آنها) برای شناخت نوع واژه و نحو یا ترکیب (نحو و جمله و تقسیمات آن، حالات اسم، صفت، کنایات، فعل و قید در جمله، ترتیب ارکان جمله، توابع، تنازع، روش تجزیه و ترکیب ) به منظور شناخت عمل واژه ها در جمله و رابطه آنها با یکدیگر می پردازد. در پایان این کتاب پرسشها و سوالات نهائی و کنکور گنجانده شده اند.

دکتر پرویز خانلری این کتاب را به منظور آموختن قواعد زبان فارسی تألیف کرده. دو بخش اول کتاب برای آموزش در دبیرستانها نوشته شده که کتابهای سابق دستور، متفاوت بوده است. در این روش، جمله به عنوان کوچکترین واحد گفتار و پیامرسانی، مبنای بحث قرار گرفت که خود به دو قسمت اصلی نهاد و گزاره تقسیم شده و هر جزء به بخشهای دیگر قابل تقسیم است. هدف از این روش، یادگیری زبان به صورت متوالی و منطقی بوده یعنی آموختن هر نکته، تکمیل نکات قبلی و مقدمه مطلب بعدی باشد. در بخش سوم کتاب نیز، به مبحث نحو از دیدگاه جدید نگریسته شده که تکمیل مقاله استاد خانلری در مجله سخن بوده است. بخش چهارم بحث درباره ریشه پسوند مصدر در زبان فارسی و تحول تاریخی آن در سه دوره باستان، میانه و جدید است که نخستین بار در مجله دانشکده ادبیات تهران به چاپ رسیده بوده. در بخش پنجم کتاب نیز، مقالات گوناگون مؤلف درباره برخی نکات خاص دستوری گرد آمده است. بخش ششم متضمن نکته هایی است که در نوشته های امروز متداول شده ولی زیبا و فصیح نیست. این دو بخش اخیر به تدریج در دوره های بیست و دو گانه مجله سخن به طبع رسیده. این کتاب اولین بار در سال 1351 شمسی توسط بنیاد فرهنگ ایران به زیور طبع آراسته شد. کتاب حاضر چهارمین چاپ آن است که در انتشارات بابک به نیابت از این بنیاد به طبع رسیده.

واحدهاي زباني در ساختار زبان روسي، با قرار گرفتن در يك نظام مرتبه‌اي، سطوح مختلفي از سلسله مراتب را تشكيل مي‌دهند. اين سطوح عبارتند از «سطح واج»، «سطح تكواژ»، «سطح واژه»، «سطح كلام». موضوع اصلي مطالعات علم صرف و علم نحو به ترتيب، سطح واژه و سطح كلام‌اند. در زبان‌شناسي روسي، اين دو حوزه مطالعاتي از دير باز به شكل سنتي دستور زبان ناميده مي‌شوند. بررسي آثار و تحولات علمي و پژوهشي در زمينه علم صرف روسي، موجب مي‌گردد تا بتوان چهار دوره مطالعات علم صرف روسي را، از عصر لامانوسوف تا به امروز از يكديگر متمايز نمود. توجه به دو وجه صورت و معناي واژه، مهم‌ترين مشخصه مطالعات صرفي در طول اين چهار دوره به شمار مي‌آيد.

"ضمیر" از جمله اقسام کلماتی است که تعابیر متفاوتی در خصوص ماهیت و جایگاه آن در نظام اقسام کلمات از سوی زبان‌شناسان و دستورنویسان روس مطرح می‌شود. اکثر زبان‌شناسان روس، با تأکید بر نقش "اشاره‌ای یا کنایه‌ای" بودن ضمیر به منزله یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های دستوری آن، از تعیین "ضمیر" به عنوان یک قسم کلمه مستقل خودداری نموده‌اند و آن را بیشتر به عنوان "کلمه ضمیرگونه" به اقسام کلمات مختلف نسبت می‌دهند. در این مقاله سعی شده است که در نتیجه بررسی مشخصه‌های صرفی و نحوی ضمایر و انطباق این مشخصه‌ها با معیارهایی که بر اساس آنها وجود دیگر اقسام کلمات مستقل اثبات می‌گردد، "ضمیر" نیز به عنوان یک قسم کلمه مستقل و هم‌وزن با دیگر اقسام کلمات تعیین شود.